ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΣΤ΄ ΛΟΥΚΑ (ΤΟΥ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ): Η μετάνοια είναι ο δρόμος προς την σωτηρία.

Σήμερα, ευσεβείς Χριστιανοί, με την παραβολή του Τελώνου και του Φαρισαίου  αρχίζει το Τριώδιο. Η πνευματικώτατη αυτή περίοδος της Εκκλησιαστικής μας ζωής θεωρείται από πολλούς σάν ευκαιρία διασκεδάσεως και ψυχαγωγίας. Υπάρχουν όμως και εκείνοι, που θεωρούν το Τριώδιο ως στάδιο νέων πνευματικών αγώνων και ως αφετηρία του δρόμου που θα οδηγήσει στο Πάσχα. Και αυτή, η γνώμη των ταπεινών και πιστών παιδιών της Εκκλησίας, είναι η σωστή και ορθόδοξη θέση έναντι του Τριωδίου. Είναι τόσο πολλά τα  υψηλά διδάγματα ,που μας προσφέρονται, είναι τόσο παραστατικά τα γεγονότα που παρουσιάζονται,ώστε να συναρπάζεται το πνεύμα μας και να ανυψώνεται από τα εγκόσμια στα ουράνια,  από τις μικρότητες της καθημερινής ζωής στα μεγαλεία της αιωνιότητας. Γενικά όλο το περιεχόμενο του Τριωδίου, είναι περιεχόμενο μετανοίας και πνευματικής ανανεώσεως.

Οι δύο Κυριακές που έπονται μαζί με την σημερινή, δανείζουν τη θεματολογία τους στον υμνογράφο για να προξενήσει μέσα στην ψυχή τού καθενός μας αυτό το άγιο φιλότιμο τής μετανοίας, δηλαδή τής αναγνώρισης της αμαρτίας μέσα μας και της ανάγκης να αλλάξει η ζωή μας και να μεταμορφωθεί. Αυτή η αλλαγή αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την μετοχή μας στο αιώνιο Πάσχα.

«Τῆς μετανοίας ἄνοιξόν μοι πύλας», άνοιξέ μου τις πύλες της μετανοίας. Είναι πολλές οι πύλες, πολλές οι πόρτες πού περνάει κανείς μέσα στο στάδιο της μετανοίας. Τί μεγάλη σημασία που  έχει αυτό! Το στάδιο των αρετών δεν έχει μόνο μία πύλη, αλλά πολλές. Τέτοιες θύρες, περάσματα, είναι οι αφορμές που μας δίνει ο Θεός στη ζωή μας για να έλθουμε «εἰς ἑαυτόν», να συνέλθουμε, να αντικρύσουμε την αλήθεια μας, να περάσουμε στην κατάσταση της εσωτερικής αυτογνωσίας και κατανύξεως, στην κατάσταση της μετανοίας.

Μπορεί να είναι ένα χαρούμενο γεγονός που να μάς συγκλονίσει τόσο που να μην το αντέξουμε και να προχωρήσουμε στη μετάνοια. Μπορεί ασφαλώς να είναι ένα τραυματικό, λυπηρό γεγονός που να αναδιατάξει τον εσωτερικό μας κόσμο και να φωτίσει το προσωπικό σκοτάδι μας. Μπορεί να είναι μια γνωριμία με κάποιον άνθρωπο, ἢ και μια απρόσμενη εντελώς ξαφνική σκέψη. Ξέρει ο Θεός να δίνει αφορμές, και γι᾿ αυτό πολλές είναι αυτές οι πύλες απὸ τις οποίες κανείς περνά διά τής μετανοίας στον χώρο τού Θεού.

«Τῆς σωτηρίας εὔθυνον μοι τρίβους», να μου κάνεις εύκολους, ευθείς, σαφείς και ξεκάθαρους τούς δρόμους της σωτηρίας. Υπάρχουν επίσης πολλοί και ποικίλοι δρόμοι που οδηγούν στη σωτηρία. Τί μεγάλη ευλογία να μην είναι ένας ο δρόμος της σωτηρίας! Να μην είμαστε υποχρεωμένοι όλοι να στραγγαλίσουμε την ελευθερία και την προσωπική ιδιομορφία μας και να τα προσαρμόσουμε υποχρεωτικά και καταναγκαστικά σε ένα συγκεκριμένο καλούπι σωτηρίας.

Αλλά είναι πολλοί οι δρόμοι και αυτό έχει μεγάλη σημασία. Αυτοί οι πληθυντικοί, «πύλας», «τρίβους», δηλώνουν την πολλαπλότητα και την ποικιλότητα των επιλογών, οι οποίες είναι και ανάλογες στα μέτρα του καθενός. Συχνά νομίζουμε ότι ο δρόμος της σωτηρίας προς τον Θεό είναι εντελώς αταίριαστος με τη δική μας προσωπική ζωή. Μπορεί ο δικός μας δρόμος να μην ταιριάζει προς τούς δρόμους που χαράσσει η κοινωνία, αλλά όμως είναι ο κατ᾿ εξοχὴν πιο ταιριαστός ως προς τις ανάγκες τής ψυχής μας.  Εκεί καταξιώνεται η ψυχή• όταν βρει τον δρόμο τις σωτηρίας της.

«Τὰ πλήθη τῶν πεπραγμένων μοι δεινῶν ἐννοῶν ὁ τάλας». Αυτό είναι το τρίτο τροπάριο. Όλοι είμαστε τελώνες, όλοι ζούμε με το βάρος της σπιλωμένης ψυχής και του ρυπωμένου βίου, τής λερωμένης και λεκιασμένης ζωής μας απὸ τις αμαρτίες, τις αδυναμίες, τα πάθη, τις κακότητες της φύσεώς μας. Αυτό που έχουμε ανάγκη όλοι μας, - και οι μικροί και οι μεγάλοι, και αυτοί που νομίζουν πως έχουν μετανοήσει, και αυτοὶ οι οποίοι είναι εντελώς έξω απὸ το κλίμα της Εκκλησίας και ζουν ίσως βυθισμένοι στην αμαρτία- είναι το να έλθουμε «εἰς ἑαυτὸν» (Λουκ ιε΄ 17). Να παύσουμε να περιφερόμαστε στις δικαιολογίες των γεγονότων, να ψάχνουμε άλλους ενόχους στη ζωή μας, ότι κάποιοι άλλοι δήθεν φταίνε, και με τον τρόπο αυτό, χωρίς να το καταλαβαίνουμε, να επαναλαμβάνουμε το φοβερό αμάρτημα της Εύας. Αυτὴ είναι η πόρτα μας• το να μπορέσουμε να βγάλουμε απὸ τον ορίζοντα της υπευθυνότητας της καταστάσεώς μας τα γεγονότα, τις συγκυρίες, τους άλλους ανθρώπους και να στραφούμε με συντριβή και ταπείνωση στον εαυτό μας, να αναλάβουμε εν μετανοίᾳ την ευθύνη της αμαρτίας μας.

Αυτὸ που στην Εκκλησία προσδοκούμε είναι το πέρασμα μέσα από την πύλη της μετανοίας, για να ακολουθήσουμε τον δρόμο της σωτηρίας και να φθάσουμε στον οίκο της χάριτος του Θεού. Ο καθένας μας μπορεί να έχει τον δικό του τρόπο, τη δική του αφορμή, το δικό του γεγονός, τη δική του σύνθεση των ανθρώπων και του περιβάλλοντος, για να περάσει μέσα απὸ την πύλη της μετανοίας, δηλαδή της επιστροφής στον εαυτό του, και να οδηγηθεί στην οδὸ της σωτηρίας που καταλήγει στη μεγάλη ευλογία της συναντήσεως με το πρόσωπο του Κυρίου.

Σήμερα, λοιπόν αδελφοί μου, ανοίγεται μπροστά μας στάδιο αγώνων λαμπρών. Ας σταθούμε ενώπιον του Κυρίου και ας του πούμε. Κύριε εσύ που είσαι ενδεδυμένος με δόξα και λαμπρότητα, εμείς ρακένδυτοι και πτωχοί πνευματικώς. Σύ Κύριε, είσαι ένδοξος και αιώνιος, εμείς άδοξοι και πρόσκαιροι επί γής. Σύ είσαι η πηγή της ειρήνης, εμείς ζούμε σε ταραχές και πολέμους. Σύ είσαι εύσπλαγχνος και επιεικής, ενώ εμείς άκαμπτοι και φιλοκατήγοροι. Κύριε,  ό,τι καλό έχουμε είναι δικό σου και δική σου ευλογία. Μόνο οι αμαρτίες είναι δικές μας. Επίβλεψον εφ΄ημάς Κύριε. Κύριε ιλάσθητι ημίν τοις αμαρτωλοίς και ελέησον ημάς. Αμήν.

αρχιμ.Θεόφιλος Λεμοντζής