Η Λατρεία ως πρόταση της Εκκλησίας

Είναι γεγονός σήμερα πως η «κρίση» σε κάθε μορφή, έκταση κι έκφρασή της, αποτελεί τη μεγαλύτερη ασθένεια της κοινωνίας μας, έχοντας μετατρέψει καθετί σε νοσηρό κακέκτυπο του παρελθόντος που αναζητά ίαση και θεραπεία. Πολλοί πριν από μένα και με περισσότερα επιχειρήματα κατέδειξαν και απέδειξαν πως η κρίση είναι όχι μόνο οικονομική και πολιτική, αλλά κοινωνική, ηθική και βεβαίως πνευματική.

Τι αρμόζει στην Εκκλησία να προτάξει ως λύση στο πρόβλημα, φάρμακο και αντίδοτο στο φαρμάκι της νόσου; Πύρινο, κοινωνικό και καυστικό λόγο; Βεβαίως. Κοινωνικό και φιλανθρωπικό έργο συνεπικουρούμενο από τα εκατοντάδες συσσίτια (και τα λοιπά εκκλησιαστικά ιδρύματα, ΜΚΟ); Βεβαίως. Αν μείνει όμως σε αυτά φοβούμαι πως έχει χάσει την κύρια αποστολή της (όχι φυσικά αυτή καθαυτή η Εκκλησία, αλλά οι άνθρωποι εντός της). Βεβαίως δεν μπορεί να μένει κοινωνικά απαθής, αλίμονο. Το φιλανθρωπικό έργο είναι βασικό κι αναπόσπαστο στοιχείο της ύπαρξή της.

Όμως όπως είπε κι ο ίδιος ο Χριστός τους πτωχούς θα τους έχουμε πάντοτε ανάμεσά μας, θέλοντας να απαντήσει στους λογισμούς των μαθητών που σκέφτηκαν πως με τα χρήματα από την πώληση του μύρου με το οποίο έπλενε η γυναίκα εκείνη στο σπίτι του Σίμωνα του λεπρού τα πόδια του Ιησού, θα έτρωγαν πολλοί πτωχοί. Παραθέτω το γραφικό χωρίο από το ευαγγέλιο του Ματθαίου: «Τοῦ δὲ Ἰησοῦ γενομένου ἐν Βηθανίᾳ ἐν οἰκίᾳ Σίμωνος τοῦ λεπροῦ, προσῆλθεν αὐτῷ γυνὴ ἀλάβαστρον μύρου ἔχουσα βαρυτίμου, καὶ κατέχεεν ἐπὶ τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ ἀνακειμένου.  ἰδόντες δὲ οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ ἠγανάκτησαν λέγοντες· Εἰς τί ἡ ἀπώλεια αὕτη;  ἠδύνατο γὰρ τοῦτο τὸ μύρον πραθῆναι πολλοῦ καὶ δοθῆναι τοῖς πτωχοῖς. γνοὺς δὲ ὁ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτοῖς· Τί κόπους παρέχετε τῇ γυναικί; ἔργον γὰρ καλὸν εἰργάσατο εἰς ἐμέ. τοὺς πτωχοὺς γὰρ πάντοτε ἔχετε μεθ' ἑαυτῶν, ἐμὲ δὲ οὐ πάντοτε ἔχετε.» (Ματθ.26,6-11)

Ποιο είναι λοιπόν το αντίδοτο που προσφέρει η Εκκλησία; Ποια είναι η δικής της πρόταση; Η Ορθόδοξη Λατρεία, εκφρασμένη κυρίως μέσω της τέλεσης του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας. Μέσω αυτού δίνεται η ευκαιρία να κοινωνήσουμε Σώμα κι Αίμα Χριστού και στο πρόσωπό Του, να ενωθούμε, μυσταγωγούμενοι από το λειτουργικό  «Ο μελιζόμενος και μη διαιρούμενος, ο πάντοτε εσθιόμενος και μηδέποτε δαπανώμενος, αλλά τους μετέχοντας αγιάζων». Εδώ οφείλω να παραθέσω το ευαγγελικό χωρίο που καταδεικνύει την αξία και την θεολογική ομορφιά της ενότητας, την πεμπτουσία της πίστης μας «ἵνα πάντες ἓν ὦσιν, καθὼς σύ, πάτερ, ἐν ἐμοὶ κἀγὼ ἐν σοί, ἵνα καὶ αὐτοὶ ἐν ἡμῖν ὦσιν, ἵνα ὁ κόσμος πιστεύσῃ ὅτι σύ με ἀπέστειλας. κἀγὼ τὴν δόξαν ἣν δέδωκάς μοι δέδωκα αὐτοῖς, ἵνα ὦσιν ἓν καθὼς ἡμεῖς ἕν ἐσμὲν, ἐγὼ ἐν αὐτοῖς καὶ σὺ ἐν ἐμοί, ἵνα ὦσιν τετελειωμένοι εἰς ἕν, καὶ ἵνα γινώσκῃ ὁ κόσμος ὅτι σύ με ἀπέστειλας καὶ ἠγάπησας αὐτοὺς καθὼς ἐμὲ ἠγάπησας. Πάτερ, οὓς δέδωκάς μοι, θέλω ἵνα ὅπου εἰμὶ ἐγὼ κἀκεῖνοι ὦσι μετ' ἐμοῦ, ἵνα θεωρῶσιν τὴν δόξαν τὴν ἐμὴν ἣν δέδωκάς μοι, ὅτι ἠγάπησάς με πρὸ καταβολῆς κόσμου.  πάτερ δίκαιε, καὶ ὁ κόσμος σε οὐκ ἔγνω, ἐγὼ δέ σε ἔγνων, καὶ οὗτοι ἔγνωσαν ὅτι σύ με ἀπέστειλας, καὶ ἐγνώρισα αὐτοῖς τὸ ὄνομά σου καὶ γνωρίσω, ἵνα ἡ ἀγάπη ἣν ἠγάπησάς με ἐν αὐτοῖς ᾖ κἀγὼ ἐν αὐτοῖς.» (Ιω.17,21-26)

Πρακτικά λοιπόν τι μπορεί να γίνει; Κάθε Ι. Μητρόπολη να ορίσει έναν Ιερό Ναό (ή μπορεί να οριστεί ένας μικρός, συγκεκριμένος αριθμός) όπου θα τελείται καθημερινά το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Επιπλέον, μία φορά την εβδομάδα να τελείται σε όλους τους Ιερούς Ναούς της Εκκλησίας της Ελλάδας, την ίδια ημέρα, αγρυπνία (το ίδιο μπορεί να ορίσει και το Οικουμενικό Πατριαρχείο για τις Αρχιεπισκοπές και τις Ι. Μητροπόλεις ανά τον κόσμο). Κι αυτό διότι στους δύσκολους καιρούς όπου η πονηρία των ανθρώπων εναλλάσσεται από τη δυστυχία τους, οι πνευματικοί ταγοί οφείλουν να αντιπροτείνουν περισσότερη άσκηση και προσευχή. Η Λατρεία είναι αυτή που θα κάνει το λόγο τους περισσότερο πνευματικό και προσευχητικό, ευκρινή και καίριο, ενωτικό και ελπιδοφόρο.

Στους καιρούς και στις περιόδους των «κρίσεων», η Ιστορία μας έχει διδάξει ότι εκτός των άλλων, δύο λειτουργήματα πλήττονται και πολεμούνται λυσσαλέα, αυτά του δασκάλου και του ιερέα. Είναι όμως και τα μόνα που περιέχουν και προσδίδουν όλα εκείνα τα ενοποιητικά στοιχεία που χρειάζεται μια κοινωνία για να ελαχιστοποιήσει τους τριγμούς και να αποσοβήσει τους κραδασμούς στην προσπάθεια για επιβίωση. Τα σκάνδαλα, οι διωγμοί και οι συκοφαντίες ουδέποτε πρόκειται να εκλείψουν. Άλλωστε το μαρτύριο που έπεται αυτών, είναι που γεννά Αγίους. 

Στήριγμα όμως της Εκκλησίας οφείλει να είναι η Λατρεία, το μυστήριο της Θείας Κοινωνίας, εκεί όπου άγνωστοι πολλές φορές μεταξύ μας με τρόπο λειτουργικό και μυσταγωγικό γινόμαστε αδέλφια με Πατέρα, φίλο κι αδελφό τον ίδιο το Χριστό. Αυτόν που θα κηρύξουμε, με το παράδειγμά μας πρωτίστως, εντός της χρεοκοπημένης ηθικά και πνευματικά κοινωνίας μας: Ιησού Χριστό Σταυρωθέντα κι Αναστάντα, δηλαδή την Αγάπη, την Αλήθεια, τη Ζωή.

Θεολόγος Παπαδόπουλος

Παρίσι, Γενάρης 2012