Ομίλία του Αρχιμ. Παλαμά Κυριλλίδη:"ΘΑ ΣΩΘΩ";

Είναι ειλικρινής η χαρά μου να βρίσκομαι ανάμεσα σας ερχόμενος από το ταπεινό μοναστήρι της Θεοτόκου Καλλίπετρας και την έρημο της Ημαθίας… υπακούοντας στον πατέρα Αρσένιο ο οποίος έχει τη βάσανο να γεμίσει το πρόγραμμα των Ακαδημαϊκών Διαλόγων με ομιλητές και αναγκαστικά καταφεύγει και στην ταπεινότητά μας.

Ο τίτλος των σκέψεων που προτίθεμαι να μοιραστώ με την αγάπη σας είναι η ερωτηματική πρόταση: «Θα σωθώ; «˙ που σημαίνει «θα μπω στον παράδεισο; «˙ «θα μπω στη Βασιλεία των Ουρανών;»… Όλα τούτα είναι συναφείς έννοιες και αναφέρονται στη μετάβασή μας στη μέλλουσα ζωή, τη ζωή που ξεκινά μετά τον βιολογικό θάνατό μας.

Οι άνθρωποι κάθε εποχής έχουν να ασχοληθούν με τα απύθμενα βιοτικά προβλήματα. Με τους κόπους και τους πόνους αυτής της καθημερινής μέριμνας. Ο άνθρωπος στη νεότητά του κοπιάζει να ικανοποιήσει τις ηδονές του. Στη πρώτη ενηλικίωσή του και για όλη την υπόλοιπη ζωή του κοπιάζει για την απόκτηση των απαραίτητων για τη επιβίωσή του αγαθών. Μετά για την ανατροφή των παιδιών του και στη συνέχεια για την υγεία του που ο χρόνος αρχίζει και του την κλονίζει μέχρι το γήρας του. Άλλοι άνθρωποι κοπιάζουν για την κατάκτηση αξιωμάτων, για την απόκτηση χρημάτων ή για τη διατήρηση της περιουσίας τους. Σε πολλές ιστορικές στιγμές οι άνθρωποι αγωνιούν για την απλή διατήρηση της ζωής μέσα σε πολέμους, επιδημίες, πείνες και οικονομικές κρίσεις…

Κι όλοι εμείς οι άνθρωποι με αυτόν τον αγχωτικό τρόπο ζούμε αυτή την μάταιη ζωή. Έλεγε ο αγιότατος πνευματικός μας προπάππος Γέροντας Ιωσήφ ο Σπηλαιώτης: «Αχ! ψεύτη ντουνιά», δηλαδή «κόσμε που δεν έχεις ουσία, εσύ που είσαι μια ψευδαίσθηση και ξεγέλιουνται οι άνθρωποι έχοντας λάθος εντυπώσεις για σένα»! Με δυο λεξούλες ρεαλιστικότατες περιέγραφε τον κόπο αυτής της επίμοχθης βιοτής.

Άραγε υπάρχει κάποιος που πραγματικά να αγωνιά για τα επέκεινα του τάφου; Είναι κανείς που να φαντάζεται τι γίνεται με την ταλαίπωρη ψυχή και την κρίση της, με την κατάταξη της στον τόπο αναμονής της Δευτέρας Παρουσίας; Εντυπωσιάζεται ο σύγχρονος άνθρωπος από την επιμονή των αρχαίων μοναχών να εύχονται ο ένας στον άλλο «Σωθείη», ευκτική μέλλοντος του ρήματος σώζομαι που μεταφράζεται «Να σωθείς». Συναντούνταν οι πατέρες και προσφωνούσαν ο ένας στον άλλον: «Να σωθείς», κι ο άλλος απαντούσε «κι εσύ να σωθείς». Στην ώρα του γεύματος «Σωθείη» και στον αποχαιρετισμό και πριν την κατάκλιση και το πρωί μετά την έγερση «Σωθείη», «Να σωθείς». Ήταν τόσο έντονο που εξέφραζε όλη την επιθυμία του ανθρώπου να σωθεί, προσέξτε όχι να ζήσει χωρίς κόπο και θλίψεις την παρούσα ζωή, αλλά να κερδίσει την επόμενη!

Άρα η πρώτη μεγάλη ερώτηση στον εαυτό μας είναι: «Με απασχολεί το αν θα σωθώ;»! Οι πολλοί άνθρωποι δεν έχουν καμία απολύτως ανησυχία, κανένα ενδιαφέρον για την σωτηρία. Οι άλλοι! Εμείς, οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί; Θα ακούσουμε τον Παύλο να βροντοφωνάζει «Ουκ έχομεν ώδε μένουσαν πόλην, αλλά την μέλλουσαν επιζητούμεν»! Δεν έχουμε εδώ πατρίδα, αναμένουμε και διακαώς αναζητούμε την μέλλουσα, την μετά θάνατον. Για τους πολλούς, ακόμα και για Χριστιανούς που είναι μόνον βαπτισμένοι αλλά δε θρησκεύουν, αυτά είναι ψιλά γράμματα! «Ποιος γύρισε από εκεί να μας πει αν είναι αλήθεια!» και «όλα τελειώνουν στον τάφο» είναι φράσεις που ακούμε πάρα πολλές φορές από χείλη χριστιανών αλλά είναι κατάφορες βλασφημίες, έννοιες που αναιρούν παντελώς το Άγιο Βάπτισμα, χάνεται όλη η Χάρις του Παναγίου Πνεύματος και αυτο-αφοριζόμαστε, αφού απλά δεν αποδεχόμαστε το άρθρο του Συμβόλου της Πίστεως: «Πιστεύω… (και) προσδοκώ ανάστασην νεκρών και ζωή του μέλλοντος αιώνος! Αμήν!».

Αντιθέτως ο άνθρωπος που προσδοκά την μετά θάνατον ζωή και πιστεύει ακλόνητα σε αυτήν αγωνίζεται για να κατακτήσει μια θέση στη Βασιλεία ανάλογη με τα έργα του. Μάλιστα αδυνατεί να κατανοήσει εάν οι άλλοι αγωνίζονται ή όχι για τη σωτηρία τους. Ένα χαριτωμένο γεγονός αναφέρεται στη δεκαετία του 70,  πως ένας μοναχός γέροντας του Αγίου Όρους ενεπλάκη σε μια δικαστική υπόθεση. Ένας επισκέπτης του κελλιού του, έκλεψε ένα παλαίτυπο βιβλίο από τον γέροντα κι όταν το ανακάλυψαν στον έλεγχο του τελωνείου ο δράστης υποστήριξε ότι του το είχε χαρίσει ο γέροντας. Όπως καταλαβαίνεται έγινε δικογραφία για αρχαιοκαπηλία και κλήθηκε ο γέροντας εκείνος που είχε πολλές δεκαετίες έγκλειστος στην έρημο του Αγίου Όρους να παραβρεθεί στο δικαστήριο. Ευτυχώς αντιλήφθηκαν πως ο μοναχός διήγε βίο υπερκόσμιο με πλήρη αποταγή και με καμιά διάθεση να κάμει αρχαιοκαπηλία και αφέθηκε να επιστρέψει στο ασκητήριό του. Όταν γύρισε οι υπόλοιποι πατέρες θέλησαν να τον πειράξουν αφού γνώριζαν ότι εξήλθε του ερημητηρίου του μετά από μισό αιώνα για πρώτη φορά και χωρίς να το θέλει, και προφανώς θα είχε συναντήσει γυναίκες πολλές, ίσως και άσεμνα ντυμένες. Τον ρώτησαν λοιπόν, πως του φάνηκε ο κόσμος. Τι εντύπωση του έκανε! Κι ο απλούς εκείνος μοναχός κρίνοντας από τον εαυτό του είπε: «Πω! πω! Πατέρες! Πολύ με εντυπωσίασε πως όλος ο κόσμος τρέχει, τρέχει κι αγωνίζεται πολύ για την σωτηρία του! Πω! Πω! Τίποτα δεν κάνουμε εμείς! Να δείτε εκεί άσκηση και ταλαιπωρία, στα λεωφορεία, στους δρόμους, στις πολυκατοικίες, όλη μέρα αναζήτηση της σωτηρίας»!!! Και δεν ψεύδονταν, αυτό είχε προ οφθαλμών για τον εαυτό του, αυτό έβλεπε και στους άλλους, αντιθέτως με εμάς που βλέπουμε πονηρά και δόλια ακόμη κι όταν δεν υπάρχει κάτι αρνητικό.

Συμβαίνει πάντως και σε πολλούς ανθρώπους να ακούμε «Α! Εγώ δεν πρόκειται να σωθώ!» και «Εσείς θα σωθείτε, εμείς δεν πρόκειται!». Να σας αποκαλύψω ότι αυτή η θέση των συνανθρώπων μας με ώθησε να κάνουμε τη σημερινή ομιλία. Δεν είναι κάτι σπάνιο, αντίθετα το λέγουν πάρα πολλοί άνθρωποι με μια βεβαιότητα εντυπωσιακή… αλλά και ανησυχητική! Γιατί η ιδέα και μόνο ότι δεν θα σωθούμε, ότι αιώνια, ατελείωτα, για πάντα θα είμαστε σε μια κόλαση τύψεων και απερίγραπτης δυστυχίας θα έπρεπε να μας τρομάζει. Ποιος θα μπορούσε να το λέει έτσι χωρίς καθόλου να στεναχωριέται, πολλές φορές και με χαμόγελο και διάθεση αστειότητας.

Α! Αν αστειευόμαστε κι όλας τότε σίγουρα σημαίνει ότι καθόλου, μα καθόλου δεν το εννοούμε! Να λοιπόν μια δεύτερη μεγάλη απορία που πρέπει να ανακαλύψουμε μέσα μας για το αν τελικά λέγοντας το, το εννοούμε! Αν δεν το εννοούμε αλλά το λέμε τότε υποκρινόμαστε! Ποιος αντιλαμβανόμενος ότι το σπίτι του πήρε φωτιά, ή ότι το καράβι του βουλιάζει κάθεται και το συζητεί γελώντας; Ουδείς! Αλλά κι αν κανείς το εκφράζει στους υπόλοιπους ταπεινολογώντας (όχι με ταπείνωση, αλλά με ταπεινολογία, ψευδή αίσθηση της ταπείνωσης) τότε απλά προσπαθεί να λάβει τον έπαινο της τάχα εξουθένωσης του εαυτού του! Το λέγει για να δείξει ότι είναι ταπεινός αλλά δεν το εννοεί. Και δεν τον εννοεί γιατί με το απλό τέστ του να τον μεμφθούμε και να του πούμε ότι «αλήθεια! εσύ είσαι για την κόλαση», η αντίδραση θα αποδείξει ότι όντως δεν εννοούσε αυτό που έλεγε!

Για το πόσο σπουδαίο όμως είναι στη ζωή μας το θέμα της σωτηρίας ο ίδιος ο Κύριος θα πει: «δύο βρίσκονται στο δώμα, ο ένας θα σωθεί και ο άλλος θα χαθεί», «δύο αλέθουν στον μύλο. η μία θα σωθεί και η άλλη θα χαθεί». Κάνει εμφανές ο Χριστός ότι το θέμα της σωτηρίας μας είναι άσπρο-μαύρο, γίνεται-δεν γίνεται, σωζόμαστε-δεν σωζόμαστε. Δε μπορεί λίγο να σωθούμε, ή λίγο να απολεσθούμε. Κι όταν τα περιγράφουν αυτά τα χείλη του Θεανθρώπου η λεπτομέρεια αυτή είναι συγκλονιστική και ανατριχιαστική διότι δε μπορούμε να γνωρίζουμε εκ των προτέρων τι θα καταφέρουμε. Θα σωθούμε ή δε θα σωθούμε. Όχι βέβαια ότι ο Χριστός κάνει αναφορά σε ποσοστά, 50% των ανθρώπων θα σωθούν και άλλο 50% δε θα σωθούν, ακριβώς οι μισοί άνθρωποι θα σωθούν και οι μισοί θα απολεσθούν, αλλά το νόημα είναι ότι στην προσωπική μας σωτηρία ή σωζόμαστε ή χανόμαστε! Ένα από τα δύο!

Τον 18ο αιώνα, συναντήθηκαν στην Μολδοβλαχία, υπό την πρόσκληση των Ελλήνων ηγεμόνων της περιοχής, σε ένα συμπόσιο με σκοπό την ανταλλαγή απόψεων, ο διάσημος Γάλλος διαφωτιστής Βολτέρος, γνωστός για τις θέσεις του εναντίον της εκκλησίας καθώς και ο Έλληνας επίσκοπος Κερνίτσης Ηλίας Μηνιάτης. Στη διάρκεια των συζητήσεων ο Βολτέρος σήκωσε το ποτήρι με το κρασί και ρώτησε και κομπασμό τον Έλληνα διανοούμενο Επίσκοπο: «παπά, τελικά υπάρχει μετά θάνατον ζωή ή όχι; Αυτός ο Θεός της αγάπης, θα μας δικάσει; θα μας καταδικάσει ή δεν υπάρχει τίποτα;». Τα βλέμματα όλων των συνδαιτυμόνων στυλώθηκαν στο πρόσωπο του Ηλία Μηνιάτη. Κι ο ευφυής επίσκοπος του απάντησε: «εσύ αποδέχεσαι την επιστήμη, σωστά; σύμφωνα λοιπόν με τους μαθηματικούς τύπους έχουμε πιθανότητα 50% να υπάρχει μετά θάνατον ζωή και 50% να μην υπάρχει! σωστά;», «Ναι»! «Ωραία λοιπόν, αν ισχύει το 50% να μην υπάρχει μετά θάνατον ζωή, εγώ θα έχω ζήσει μια ζωή μέσα στα ράσα, με τις στερήσεις των ηδονών και τις νηστείες και τις λοιπές ασκήσεις, ενώ εσύ θα έχεις ζήσει μια ζωή εντελώς αντίθετη με πλούσιες απολαύσεις και ανέσεις. Πεθαίνουμε και οι δύο. Αφού ισχύει η δική σου θέση δεν υπάρχει άλλη ζωή για να κλαίω εγώ για τις στερήσεις μου και να χαίρεσαι εσύ για τις απολαύσεις που είχες όταν ζούσες. Αφού δε θα υπάρχει άλλη ζωή θα περάσουμε στην ανυπαρξία, στο μηδέν, στο κενό και τέλος! Για σκέψου όμως τι θα γίνει εάν ισχύει το δικό μου 50%;».

Φρανσουά Μαρί Αρουέ: ψευδώνυμο Βολταίρος (1694-1778)

Παρά την αποστομωτική απάντηση του Μηνιάτη, ο Βολτέρος δεν πείστηκε να αλλάξει τρόπο ζωής. Το τέλος αυτού του ανθρώπου ήταν τρομερό: ξεψυχώντας παραμιλούσε με τρόπο φρικτό: «Με πιάνουν», φώναζε, «με τραβούν ˙ με σέρνουν ˙  να η κόλαση!… Κρύφτε με. Κρύφτε με». Η νοσοκόμος, μάλιστα, που τον περιποιούταν, βλέποντας το τέλος του τρομοκρατήθηκε και δήλωνε: «Είδα το τέλος του Βολτέρου δε θέλω να ξαναδώ θάνατο άπιστου».

Ένα τελευταίο ερώτημα είναι τελικά από τι εξαρτάται η σωτηρίας μας. Γιατί θα σωθώ ή γιατί θα χάσω τη σωτηρία μου. Κατά καιρούς διάφορες θεωρίες αναπτύχθηκαν και έδωσαν βαρύτητα σε κάποιες αρετές όπως παράδειγμα στην ελεημοσύνη. Εάν ένας είναι πολύ ελεήμων θεωρείται βέβαιο ότι θα σωθεί. Άλλοι έδωσαν βαρύτητα στον τακτικό εκκλησιασμό. Αφού κάποιος εκκλησιάζεται άρα θα μπει στη Βασιλεία των Ουρανών. Η συχνή πράξη όμως της Εκκλησιαστικής μας Παράδοσης πολλές φορές μας εκπλήσσει. Έτσι, ένας ληστής κατάδικος, ο Δημάς,  σώζεται και μάλιστα γίνεται ο πρώτος οικιστής του Παραδείσου, πριν ακόμη κι από αυτήν την Παναγία. Ο τελώνης Ζακχαίος φιλοξενεί το Χριστό. Οι πόρνες Ταϊσία, Πελαγία, Μαρία η Αιγυπτία γίνονται μεγάλες Οσίες κ.ο.κ.

Συνεπώς δεν είναι ο φόρτος των αμαρτιών μας αυτό που μας ανοιγοκλείνει την πόρτα της σωτηρίας. Μάλιστα πολλές φορές σε ηθικιστικά συστήματα πνευματικής ζωής, δηλαδή σε διδασκαλίες που αφορούσαν αποκλειστικά μια καλή και ηθική συμπεριφορά, το πνευματικό αποτέλεσμα είναι απογοητευτικό, χάνεται το νόημα της πίστης, το Ευαγγέλιο της Ανάστασης και με μια στείρα και άγονη προσπάθεια παράγονται καλοί άνθρωποι κουστουμαρισμένοι, σιδερωμένοι, ευπρεπείς, αλλά χωρίς καρπούς Αγίου Πνεύματος.

Εκείνο που τελικά εστιάζουν οι Πατέρες είναι η αγάπη προς το Θεό. Ένα μέγεθος πολύ άγνωστο σε όλους μας τους Χριστιανούς, γιατί όλοι μας στην ερώτηση «αγαπάς το Θεό» θα απαντήσουμε πολύ γρήγορα και επιπόλαια πως «ναι, σαφώς αγαπώ το Θεό». Θα μας καθηλώσει ο ίδιος ο Χριστός ο οποίος λέγει «όποιος με αγαπά τους λόγους μου τηρεί. Δε με αγαπά απλώς και μόνον αυτός που λέει «Κύριε! Κύριε», αλλά αυτός που τηρεί τις εντολές μου».

Στην πράξη, ο τρόπος να αποδείξουμε την αγάπη μας στο Θεό είναι το να τηρούμε το θέλημά Του, δηλαδή να εφαρμόσουμε όλες τις εντολές Του κατά δύναμη. Όχι να μην διαπράξουμε μια αμαρτία. Όχι! αλλά να επιλέξουμε αυτό που πραγματικά θέλει. Αυτό είναι η προαίρεσή μας! Η προαίρεσή μας είναι αυτό που θα μας σώσει ή που δε θα μας σώσει. Είναι αυτό που θα μετρηθεί από το Θεό για να μπούμε ή όχι στον Άγιο Του Παράδεισο!

Τι είναι η Προαίρεση όμως; Μας το περιγράφει ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής. Προαίρεση είναι μαζί 3 πράγματα: Η όρεξη, η βούληση και η κρίση! Να δούμε ένα παράδειγμα: Πεινάω. Αυτό είναι η φυσική όρεξη που έχω επειδή είναι άδειο το στομάχι μας και πεινάμε. Τώρα έρχεται η βούληση! Να φάω το τάδε λαχταριστό φαγητό. Η όρεξη δε μου επιβάλει κάτι τέτοιο. Όχι. Μπορώ να φάω και χόρτα για να χορτάσω… η βούληση, η επιθυμία καθοδηγεί να θέλω κάτι περισσότερο από αυτό που χρειάζομαι. Τώρα έρχεται και η Κρίση! Θα συγκρίνει την πρόταση της όρεξης και της βούλησης με το θέλημα του Θεού: είναι αυτό το φαγητό ταιριαστό με τις νηστείες της Εκκλησίας; κι ανάλογα θα πράξουμε.

Αυτή είναι η Προαίρεση, η οποία είναι αποκλειστικό δικαίωμα των ανθρώπων που είναι προικισμένη με ελεύθερη σκέψη. Τα ζώα δεν έχουν αυτή την ελευθερία ξέρετε! Μια μύγα τη διώχνεις, την ξαναδιώχνεις και πολλές φορές τη διώχνεις κι αυτή πάει πάνω στο γλυκό. Είναι γιατί δεν έχει την ελευθερία της κρίσης, αλλά καθώς έχει μόνον όρεξη εφορμά συνεχώς ως σκλάβος αυτής της επιθυμίας της στο απαγορευμένο. Μια γάτα δε μπορεί να αισθανθεί ελεύθερη. Μόλις δει τα ψάρια δε μπορεί να κάνει αλλιώς διότι είναι σκλάβα της επιθυμίας της… Όπως είναι και κάθε άνθρωπος που σκλαβώνεται από τις επιθυμίες του κι έχει την κρίση του κοιμισμένη και ανενεργή. «Δε μπορώ», λέγει κάποιος, «όταν δω γυναίκα ορμάω», κι άλλος λέγει «ε! άμα πουν κάποιο σχόλιο αρχίζω και συμμετέχω κι εγώ και κουτσομπολεύω»… Τότε στην προαίρεση δεν υπάρχει υγειής ισορροπία αλλά η κρίση υποχωρεί και υπερέχει η όρεξη ή η βούληση.

Μην τυχών και πει κανείς ότι από φυσικού του είναι επιρρεπής σε μια αμαρτία: «Δεν αντέχω χωρίς γυναίκα», ή «εγώ είμαι φαγανός από γεννησιμιού μου»… αυτό είναι πέρα για πέρα πλάνη: αφού ο Θεός τα δημιούργησε όλα καλά λίαν, πως μπορεί εσένα άνθρωπε μου να σε έπλασε ελαττωματικό; Κι αν όντως σε είχε πλάσει ελαττωματικό θα ήταν τόσο άδικος να απαιτεί από εσένα ορθές ενέργειες; Αντίθετα απαιτεί από εσένα να αποδεικνύεις κάθε φορά την αγάπη σου με τη θυσία… να θυσιάζεις την επιθυμία σου, πολλές φορές και την φυσική σου όρεξη για να πραγματοποιήσεις το θέλημά Του. Παράδειγμα: φυσική όρεξη είναι να θέλεις να επιβιώσεις. Όταν σε βάζουν κάτω για να σε αποκεφαλίσουν φυσικό είναι ο τρόμος της απώλειας της ζωής να σε ταρακουνά. Η βούληση επίσης θέλει να αποφύγεις τον θάνατο. Κι έρχεται η Κρίση και λέγει πως είναι προτιμότερος ένας προσωρινός θάνατος για την αγάπη του Θεού!

Όλες μα όλες οι αμαρτίες μας ή οι αρετές μας πραγματοποιούνται εξαιτίας αυτού που λέμε Προαίρεση. Κι είναι αυτό που θα στύψει ο επουράνιος Πατέρας στη μέλλουσα κρίση για να μας τοποθετήσει στον Παράδεισο. Αλλιώς θα έβαζε μόνον όλους όσους είχαν χρήματα και έκαναν ελεημοσύνη! Όχι βέβαια! Αλλά και όσοι δεν είχαν χρήματα στη ζωή αυτή, αλλά είχαν την διάθεση της προσφοράς, την Προαίρεση δηλαδή, κι αυτοί είναι μέτοχοι του Παραδείσου. Κι όσοι είχαν έναν τίμιο γάμο, όχι γιατί δεν τους έτυχε μια μοιχεία αλλά γιατί δε θέλησαν να αμαρτήσουν το χατίρι του Θεού, αυτοί είναι στην Προαίρεση όχι απλώς τίμιοι έγγαμοι, αλλά Παρθένοι και Αγνοί. Πολλοί άνθρωποι στην Προαίρεση θα μπορούσαν να εκκλησιαστούν, να εγκρατευτούν, να νηστέψουν, αλλά επειδή δεν υπήρξαν οι κατάλληλες συνθήκες δε το πραγματοποίησαν. Η αγαθότητα του Θεού θα προκρίνει ότι στην πραγματικότητα το θέλησαν ασχέτως εάν τελικά το κατάφεραν… Ομοίως βέβαια θα εξεταστούν και οι επιθυμίες για όσα άνομα επιθυμήσαμε.

Τελικά όμως το βασικό μας ερώτημα είναι «Θα σωθώ;». Ποια είναι η απάντηση; Η απάντηση είναι σοκαριστικά «Ναι θα σωθώ!!!!». Μα μπορώ να σωθώ με τόσες αμαρτίες! «Ναι! Ναι! Θα σωθώ!!!». Γιατί; ακούστε τον απόστολο Παύλο να λέει: «Τώρα τελείωσα το δρόμο μου και το μόνο που μένει είναι το στεφάνι της νίκης». Ακούστε τον Χρυσόστομο που αλληλογραφεί με τους μαθητές του και γράφει: «Οι διώκτες μας θα μας βλέπουν στον παράδεισο μέσα σε δόξα». Ακούστε κι έναν γέροντα που από 14 ετών πήγε στο Άγιον Όρος κι όταν στα γεράματά του αναρωτιόταν κάποιοι πατέρες εάν θα σωθούμε, εκείνος είπε με βεβαιότητα: «Θα σωθούμε πατέρες! Θα σωθούμε! γι αυτό μας έφερε στο μοναστήρι η Παναγία»! Όλοι αυτοί δε λέγουν εκείνες τις ψευδοευλαβείς φράσεις «Αχ… δε θα σωθώ, τίποτα δεν έκανα για το Θεό» κτλ. Αντιθέτως ζουν με μια βεβαιότητα ότι θα σωθούν! Μη βιαστείτε να πείτε ότι εκείνοι ήταν άγιοι και πλήρεις πνευματικών αγώνων οπότε δικαιούνται να το λένε, για τον απλούστατο λόγο πως όταν ανεβαίνουμε πνευματικά τότε ταπεινωνόμαστε ολόψυχα, οπότε μάλλον περισσότερο έπρεπε να θεωρούν τους εαυτούς τους κολασμένους παρά σεσωσμένους. Τι γίνεται όμως;

Ο άγιος Σιλουανός ο Αγιορείτης φανερώνει ένα όραμα του στο οποίο ο Θεός του αποκαλύπτει: «κράτα τον νου σου στον Άδη και μην απελπίζεσαι». Με την άσκηση αυτή ο Άγιος Σιλουανός δίνει όλη τη βαρύτητά του κάθε μέρα, κάθε ώρα ότι είναι μέσα στα καζάνια της Κολάσεως, στην αιώνια φρίκη, στην ατελείωτη πύρωση από τις φρικτές τύψεις γιατί δεν αγαπήσαμε το Θεό και δεν γίναμε άξιοι να απολαύσουμε τη Χάρη Του! Αυτός ο λογισμός είναι βαρύτατος! Δύσκολα μπορεί να τον ανεχτεί ανθρώπινος νους. Είναι μια αληθινή βάσανος που εξουδετερώνει κάθε επιθυμία σωματική. Για το Μέγα Αντώνιο της Αιγύπτου που συνήθιζε να ενεργεί με τέτοιους λογισμούς ειπώθηκε πως μόνον με έναν από τους λογισμούς του Αγίου να αισθάνονταν αυτή τη δυσφορία κανείς θα είχε διαλυθεί. Κι όμως ο Άγιος Αντώνιος δεν διαλύθηκε έχοντας πολλούς από αυτούς τους λογισμούς ότι τώρα είναι στον πάτο του Άδη και φρίττει από τα Τάρταρα και τις κολάσεις… Και δεν βλάφτηκε από αυτή την άσκηση γιατί υπάρχει και ένα ακόμη σκέλος της αποκάλυψης του Θεού: «και μην απελπίζεσαι»! Αυτό το «μην απελπίζεσαι», μεταφράζεται στο «Θα σωθώ»! Κι επειδή και οι δύο λογισμοί ήταν έντονοι στους Αγίους γι αυτό και επικρατούσε τελικώς το «Θα σωθώ» και έβγαινε με κάθε βεβαιότητα, χωρίς αλαζονεία στις εκφράσεις τους.

«Θα σωθώ», λοιπόν γιατί δεν πρέπει να απελπίζομαι, «δε θα σωθώ» γιατί πρέπει να έχω τον νου μου στον Άδη! Μια εναλλαγή συνεχής μέσα στο μυαλό μας, στους λογισμούς μας, με τελική επικράτηση του «θα σωθώ». Όσες φορές καταλήγουμε στο «δε θα σωθώ» θα είναι μια νίκη του πονηρού που θα μας απογοητεύσει από τον αγώνα: πολλές φορές, παρατηρήστε το, η τελεσίδικη απόφασή μας : «δε θα σωθώ» σημαίνει «δεν κάνω αγώνα! τέλος! εγώ δε θα σωθώ! γιατί να κουράζομαι άδικα! τα παρατάω»!!! Κι αν πριν ξεκινήσεις τον αγώνα, η ηττοπάθειά σου σε κάνει να τα παρατήσεις τότε πως μπορείς να ζεις περιμένοντας μόνον την αιώνια κόλαση;

Ήταν ένας ασκητής, ένα τελευταίο παράδειγμα! Ο ασκητής αυτός είχε γέροντα, αλλά μια πράξη συνηθισμένη στην αρχαία Αίγυπτο, έμεναν σε διαφορετικά κελλιά σε απόσταση και συναντιόταν σε αραιά χρονικά διαστήματα. Ο μοναχός λοιπόν αυτός πήγε σε μια περιοχή να αντλήσει νερό από το πηγάδι. Εκεί συναντήθηκε με μια πρόστυχη γυναίκα! Κι έπεσε! διέπραξε την φοβερή αμαρτία. Με την πράξη του αρνήθηκε τις μοναχικές του υποσχέσεις. Κατέστη ανήθικος και καταδικαστέος σε όλες τις χριστιανικές συνειδήσεις!!! Αφού ολοκλήρωσε το αμάρτημά του, πήρε τη στάμνα του με το νερό κι επέστρεψε στο κελλάκι του. Εκεί συνέχισε τον αγώνα του σα να μη συνέβη τίποτα απολύτως, την ακολουθία του, τη νηστεία του, τις προσευχούλες του. Ο γέροντάς του τότε έλαβε μια αποκάλυψη από το Θεό. Του είπε: «Ο μαθητής σου, ο τάδε, έλαβε έναν μεγάλο στέφανο για τον άθλο του». Περισσότερα όμως δε του εξήγησε ο Θεός, γι αυτό κι ο γέροντας επισκέφθηκε τον μαθητή του να μάθει τι ακριβώς έκανε για να λάβει αυτό το στεφάνι που του είχε αποκαλύψει ο Θεός. Ο μαθητής φυσικά εξομολογήθηκε το αμάρτημά του, την πορνεία του. Ο γέροντας ερευνούσε έντονα να μάθει, μήπως έκανε περισσότερες μετάνοιες ή άλλες σκληραγωγίες κι αν ο μαθητής επέδειξε υποδειγματική μετάνοια, αλλά τίποτα. Ο μαθητής του απλά συνέχισε την καλογερική του ζωή! Μόνο αυτό. Γιατί λοιπόν τον επαίνεσε ο Θεός; Γιατί μετά από μια τέτοια γερή πτώση, συνήθως η απογοήτευση μας οδηγεί στην καταρρακτώδη διάπραξη κι άλλων αμαρτιών! Αφού πορνεύσαμε, θα παρατήσουμε τη νηστεία μας, θα σταματήσουμε τον εκκλησιασμό μας, θα απολέσουμε κάθε πηγή Χάριτος εξαιτίας αυτής της απογοήτευσης… Η οποία θα μας καταστρέψει, γιατί δε θα ανεχόμαστε η συνείδησή μας να μας τύπτει. Ο μοναχός του παραδείγματος, θεωρώντας την πτώση του κάτι πολύ εύκολο, αφού είναι χώμα και κυλιέται στη λάσπη συνέχισε τη ζωή του κάνοντας αυτό που έκανε πάντα: ζητούσε το έλεος του Θεού, όχι μόνο για την πορνεία του, αλλά για κάθε ένα μικρό και μεγάλο ατόπημά του που του αποδείκνυε ότι η Προαίρεσή του είναι άρρωστη. Κι η τελεία αυτή περιφρόνηση στην απογοήτευση ήταν λόγος για να του δώσει ο Θεός περισσή Χάρη και συγχώρεση των ανομιών του.

Μήπως αυτό δεν είναι και το διαρκές μήνυμα της Εκκλησίας; γιατί αποκαλούμε κάποιον «Άγιο» όταν ακόμα ζει και φυσικά θα αμαρτάνει, παράδειγμα τον δεσπότη «Δέσποτα Άγιε, ευλόγησον», τον ιερέα «Πάτερ Άγιε ευλόγησον», τους μοναχούς «Άγιοι Πατέρες», τους χριστιανούς «Άγιοι της Κορίνθου» κτλ… γιατί η λέξη Άγιος ισοδυναμεί με τον ελπίζοντα ότι θα σωθεί. Άγιοι γιατί είναι σθεναρή μέσα τους η επιθυμία να σωθούν… όπως έχει γραφεί στο γεροντικό «Θεέ μου, είτε θέλω, είτε δε θέλω, σώσε με»!!!

Την Πέμπτη που μας πέρασε έγινα μάρτυρας του ελέους του Θεού, γιατί μερικά γεγονότα δεν είναι μονάχα όμορφες ιστοριούλες που καταγράφησαν στα βιβλία, αλλά και ρεαλιστικές καταστάσεις της ζωής. Στο μοναστηράκι μας, στην Καλλίπετρα, ένας από τους πατέρες, ήταν ένα ηλικιωμένος άνθρωπος, ευλαβής, αλλά με ένα σοβαρό πρόβλημα στο νευρικό του σύστημα που τον έκαμε να έχει μια συμπεριφορά περίεργη. Βέβαια για όσους τον εγνώριζαν καλά ήξεραν ότι ήταν οξύνους και πιστός άνθρωπος. Ενώ είχε χρόνια στα μοναστήρια κανείς δεν τον έπαιρνε στα σοβαρά κι ενώ ζητούσε να γίνει μοναχός τον αποφεύγανε. Τελικά αφού παρέμεινε ως ρασοφόρος στο μοναστήρι μας 5 χρόνια, λάβαμε την σχετική άδεια να τον κάνουμε μοναχό πριν 25 μέρες. Στην αγρυπνία των Εισοδίων την περασμένη Τρίτη προς Τετάρτη, εξομολογήθηκε, κοινώνησε και συμμετείχε κανονικά σε όλα όσα τελούνταν στο μοναστήρι παρά τα 80 του χρόνια. Το πρωί μετά την αγρυπνία αισθάνθηκε αδιαθεσία, αλλά δε δέχθηκε ιατρική βοήθεια λέγοντας «πως είναι δουλειά του Θεού». Ήρθε αρκετές φορές στο γραφείο μου με μια ανησυχία και ζήτησε να του διαβάσω πάλι μια συγχωρητική ευχή. Φόρεσε το ράσο και το κουκούλι του και πέρασε όλη τη μέρα στο παρεκκλήσι προσευχόμενος με το κομποσχοίνι του. Το βραδάκι φάνηκε να βαραίνει πιο πολύ. Το ξημέρωμα στις 5 που μαζευτήκαμε στην εκκλησία για τη λειτουργία δεν ήρθε. Όταν σπεύσαμε στο κελλάκι του τον βρήκαμε να κάθετε στο κρεβάτι του, ντυμένος με τα ρούχα του, στο ένα χέρι το χοντρό κομποσκοίνι του κανόνα να έχει γύρει στο στήθος του, και το άλλο να είναι μισοσηκωμένο σε στάση ικεσίας. Όμως δεν απαντούσε πια… Σε αυτή τη στάση της προσευχής τον είχε παραλάβει η χάρη του Θεού για να τον αναπαύσει στις αιώνιες μονές του Παραδείσου, εκεί που δεν θα έχει κόπους και θλίψεις παρά μόνο χαρά.

Αρχιμ. Παλαμάς Κυριλλίδης

Εάν αυτός που για πολλούς αποκαλούνταν τρελός κατόρθωσε να ελκύσει τη χάρη του Θεού και να στεφθεί από τέτοιο οσιακό τέλος που όλοι μας το ζηλεύουμε, τι θα πρέπει να κάνουν οι λεγόμενοι λογικοί και έξυπνοι άνθρωποι όπως θέλουμε να πιστεύουμε όλοι εμείς ότι είμαστε. Αλλά και πως αλλιώς να κοιμηθεί ένας άνθρωπος που εξαιτίας της πίστης του στην ωφέλεια της προσευχής, θυσίαζε την προσωπική του ξεκούραση και ανακούφιση από το γήρας και την ταλαιπωρία για να κάνει προσευχές συνεχείς όρθιος για πολλές ώρες.

«Σωθείη», λοιπόν αγαπητοί μου χριστιανοί, «να σωθείτε όλοι». Αμήν! γένοιτο!

 Στα πλαίσια της σειράς ομιλιών της Ιεράς Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας, «ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ» πραγματοποιήθηκε ομιλία από τον Ηγούμενο της Μονής μας Αρχιμ. Παλαμά με θέμα «ΘΑ ΣΩΘΩ;». Στην κατάμεστη αίθουσα του πνευματικού Κέντρου της Μητροπόλεως την Κυριακή 25 Νοεμβρίου 2012 στις 19:00, προλόγισε ο Αρχιμ. Αρσένιος Χαλδαιόπουλος και ακολούθησε η ομιλία της οποία το κείμενο δημοσιεύεται παραπάνω.