Ο Άγιος Βασίλειος ο Μέγας |
Τετάρτη 22 Δεκεμβρίου 2021
Σοφά Λόγια από τον Άγιο Βασίλειο τον Μέγα.
Άγιος Ιωάννης Κροστάνδης: Αποφθέγματα.
Άγιος Ιωάννης Κροστάνδης (1829-1908) |
Δευτέρα 20 Δεκεμβρίου 2021
Από τη Γέννηση του Χριστού στη γέννηση των Χριστουγέννων.
Σάββατο 18 Δεκεμβρίου 2021
ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΟΥ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ
«Τοῦτο δέ ὅλον γέγονεν ἵνα πληρωθῇ τό ρηθέν ὑπό τοῦ Κυρίου διά τοῦ προφήτου λέγοντος· ἰδού ἡ παρθένος ἐν γαστρί ἕξει καί τέξεται υἱόν καί καλέσουσι τό ὄνομα αὐτοῦ Ἐμμανουήλ» (Ματθ. 1.22-23).
Κυριακή πρό τῆς Χριστοῦ Γεννήσεως καί ἡ Ἐκκλησία μας μᾶς προετοιμάζει γιά τό κοσμοσωτήριο γεγονός τῆς θείας ἐνανθρωπήσεως μέ τό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα στό ὁποῖο ὁ ἱερός εὐαγγελιστής Ματθαῖος περιγράφει ὅλα ὅσα προηγήθηκαν τοῦ ἱεροῦ γεγονότος πού θά ἑορτάσουμε.
Τρίτη 14 Δεκεμβρίου 2021
Το χάραγμα του αντιχρίστου και η σφραγίδα του Χριστού.
Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιεροθέου
Ἀπό τήν ἀρχή τῆς ἱερατικῆς μου διακονίας, δηλαδή πρίν 50 χρόνια, καί μάλιστα τήν δεκαετία τοῦ 1970, καί στήν συνέχεια, γινόταν πολύς λόγος, μέ ἐπίδραση ἀκραίων προτεσταντικῶν ὀργανώσεων τῆς Ἀμερικῆς, γιά τήν ἔλευση τοῦ Ἀντιχρίστου πού θά σφραγίση τούς Χριστιανούς, γιά τό ὅτι ὁ ἀντίχριστος ἦλθε ἤ πρόκειται σύντομα νά ἔλθη, μέ παρερμηνεία τῶν σχετικῶν χωρίων τῆς Ἀποκαλύψεως τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου.
Τότε κάθε νέο πού εἰσαγόταν στήν κοινωνία, κάθε νέα ἀνακάλυψη τῆς ἐπιστήμης καί τῆς τεχνολογίας, κάθε νέος τρόπος διακίνησης τῶν προϊόντων μέ γραμμωτό κώδικα (bar code) καί προστασίας τῆς κοινωνίας, μέ νόμους γιά τίς ταυτότητες, τά διαβατήρια, τούς ἑνιαίους ἀριθμούς χαρακτηριζόταν ὡς ἐμφάνιση τοῦ ἀντιχρίστου ἤ τῶν προδρόμων του, καί καθένας πού ἔκανε χρήση αὐτῶν τῶν νέων ἐπιτηδευμάτων, θεωρεῖτο ἀπό μερικούς συντηρητικούς ὅτι δέχθηκε τό σφράγισμα τοῦ ἀντιχρίστου καί ἦταν ὁπαδός του.
Αὐτό συνεχίστηκε καί τά ἑπόμενα χρόνια. Τά ἴδια γράφονται καί λέγονται καί σήμερα γιά τά φάρμακα, τά ἐμβόλια πού χρησιμοποιοῦνται ἐναντίον τοῦ κορωνοϊοῦ, συνεχίζοντας ὅλη αὐτήν τήν συζήτηση πού γινόταν τίς δεκαετίες τοῦ 1970 καί 1980, ὅτι δηλαδή ὁ ἀντίχριστος μέ αὐτά σφραγίζει τούς ἀνθρώπους καί τούς ἀπομακρύνει ἀπό τόν Χριστό.
Κυριακή 12 Δεκεμβρίου 2021
Δεν δημιούργησε ο Θεός τον πόνο.
Ο πόνος είναι ξένος προς το σχέδιο του Θεού και δεν δημιουργήθηκε από Αυτόν
Ότι ο Θεός δεν θέλει ουσιαστικά τον πόνο, τούτο φανερώνεται με σαφήνεια από το γεγονός ότι δεν τον δημιούργησε στην απαρχή της δημιουργίας και ούτε τον πρόσθεσε μεταγενέστερα σε αυτή. Είναι ξένος προς το θείο σχέδιο σε ό,τι αφορά τον άνθρωπο και τα υπόλοιπα όντα της δημιουργίας, όπως αυτό εκδηλώνεται από τις απαρχές του και στους αιώνες των αιώνων.
Ο καθολικά αγαθός χαρακτήρας και η απουσία του κακού από καθετί που δημιούργησε ο Θεός υπογραμμίζονται στο βιβλίο της Γενέσεως, τόσο για κάθε στάδιο της δημιουργίας: «Και είδεν ο Θεός ότι καλόν» (πρβλ. Γεν. 1, 4.8.10.12.18.21.25), όσο και στο τέλος αυτής για το σύνολό της. Με μια διατύπωση που επιμένει στο γεγονός ότι όλα όσα δημιούργησε ο Θεός ήταν πολύ καλά: «Και είδεν ο Θεός τα πάντα όσα εποίησεν, και ιδού καλά λίαν» (Γεν. 1, 31).
Σάββατο 11 Δεκεμβρίου 2021
Στάρετς Σέργιος : Η βάση των ψυχικών ασθενειών δεν είναι η σεξουαλικότητα, αλλά η υπερηφάνεια.
Ένας ακόμη σύγχρονος Στάρετς, ο Στάρετς Σέργιος, συμφωνεί με τα λεγόμενα του Γέροντος Πορφυρίου και του Γέροντος Παϊσίου, που μόλις παρουσιάσαμε: «Στή βάση των ψυχικών ασθενειών», παρατηρεί ο Στάρετς Σέργιος, «βρίσκεται η υπερηφάνεια.
Θεμέλιο των ψυχικών ασθενειών είναι η θεώρηση του εαυτού μας ως κέντρου των πραγμάτων. Όλοι οι ψυχικά ασθενείς έχουν ως κέντρο τον εαυτό τους».
Εδώ ο Γέροντας ταυτίζεται πλήρως με τον Γέροντα Πορφύριο, που ομιλεί για τον εγωισμό ως αιτία της κατάθλιψης. Και συνεχίζει: «Αυτό, βεβαίως, δεν σημαίνει ότι οι ίδιοι είναι υπεύθυνοι για την ασθένειά τους.
Η υπερηφάνεια, όπως και τα άλλα πάθη, έχουν στο άτομο ποικίλες προελεύσεις: την προσωπική βούληση, αλλά και τήν… κληρονομικότητα, το οικογενειακό περιβάλλον, την κοινωνία, τις προσωπικές σχέσεις και την ιστορία του καθενός.
ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΑ´ ΛΟΥΚΑ (ΑΓ. ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ)
«Ὡς τέκνα φωτός περιπατεῖτε» (Ἐφεσ. 5.8).
Αὐτή τήν προτροπή πού ἀπευθύνει ὁ ἀπόστολος Παῦλος στό σημερινό ἀποστολικό ἀνάγνωσμα πρός τούς χριστιανούς τῆς Ἐφέσου, ἀπευθύνει καί πρός ὅλους ἐμᾶς, πού ἤρθαμε σήμερα νά τιμήσουμε τόν ἑορταζόμενο ἅγιο καί θαυματουργό Σπυρίδωνα.
Τί ἐννοεῖ ὅμως μέ τήν προτροπή αὐτή ὁ ἀπόστολος Παῦλος; Καί τί σημαίνει «τέκνα φωτός»;
Φῶς καί σκότος εἶναι δύο ἔννοιες πού σχετίζονται μέ τήν παρουσία καί τήν ἀπουσία τοῦ Θεοῦ. Πρίν ἀπό τή δημιουργία τοῦ κόσμου κυριαρχοῦσε τό σκοτάδι καί ὁ Θεός ἦταν ἐκεῖνος πού ἔφερε τό φῶς μέ τήν παρουσία του, διότι, ὅπως διακηρύσσει καί ὁ ἴδιος ὁ Χριστός, αὐτός εἶναι τό φῶς τοῦ κόσμου.
Παρασκευή 10 Δεκεμβρίου 2021
Στάρετς Σέργιος: Η απόρριψη των λογισμών από την πρώτη στιγμή που εμφανίζονται, πρέπει να αποτελεί απόλυτη αρχή.
Ας μην παγιδευτούμε σε αυτόν τον δρόμο (την αντιρρητική ικανότητα προς τους δαίμονες ενώ βρίσκονται σε διάλογο μαζί τους, την έχουν μόνο οι πνευματικά προχωρημένοι), αλλά ας υιοθετήσουμε αμέσως τον πιο σίγουρο τρόπο, που είναι η άμεση και πλήρης απόρριψη των λογισμών από την πρώτη στιγμή της εμφανίσεώς τους.
Ο Γέροντας παρομοιάζει τον λογισμό με φλόγα που μόλις άναψε. Αν δεν σπεύσουμε να τη σβήσουμε αμέσως, φουντώνει και εξελίσσεται σε πυρκαγιά που μπροστά της είμαστε εντελώς ανίσχυροι.
Ο Γέροντας παρομοιάζει επίσης τον πειρασμό με φίδι που ετοιμάζεται να μας δαγκώσει, που πρέπει να το χτυπήσουμε μόλις αισθανθούμε να μας αγγίζει στο δέρμα.
Πέμπτη 9 Δεκεμβρίου 2021
Γέροντας Βασίλειος Γοντικάκης:Τελικά μας σώζει αυτό που μας καταστρέφει...
Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς: Λίγη πίστη, περισσότερη στεναχώρια.
Σάββατο 4 Δεκεμβρίου 2021
ΚΥΡΙΑΚΗ Ι´ ΛΟΥΚΑ (ΑΓ. ΣΑΒΒΑ)
«Εἰ ζῶμεν ἐν πνεύματι πνεύματι καί στοιχῶμεν» (Γαλ. 5.25).
Στήν ἱερά ἁλυσίδα τῶν προφητῶν καί τῶν ὁσίων, τῶν πατέρων καί τῶν μαρτύρων πού τιμᾶ ἡ Ἐκκλησία μας πρίν ἀπό τή μεγάλη ἑορτή τῆς γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ, ἐξέχουσα θέση κατέχει, ἀδελφοί μου, ὁ ἑορταζόμενος σήμερα ὅσιος καί θεοφόρος πατήρ ἡμῶν Σάββας ὁ ἡγιασμένος.
Καί ἡ θέση ἡ ὁποία κατέχει δέν εἶναι ἀποτέλεσμα συμβάσεων κοσμικῶν ἤ ἀνθρώπινων ἐπιλογῶν, ἀλλά ἀποτέλεσμα τῆς εὐσεβοῦς καί ὁσιακῆς ζωῆς του, χάρη στήν ὁποία ἔφθασε σέ δυσθεώρητα ὕψη ἁγιότητος.
Ὁ ὅσιος, τοῦ ὁποίου τή μνήμη πανηγυρίζουμε σήμερα, δέν ἔζησε ὅπως ζεῖ συνήθως ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος, ἀκολουθώντας δηλαδή τίς ἐπιταγές τοῦ κόσμου καί τίς ἀπαιτήσεις τῆς μόδας. Δέν διακρίθηκε γιά τά πολυτελῆ του ἐνδύματα καί τήν ἄνετη διαβίωσή του. Ἔζησε ἐν νηστείᾳ καί προσευχῇ. Διακρίθηκε γιά τήν ἄσκηση καί τήν ἐγκράτειά του. Ἔλαμψε ἀπό τή χάρη τοῦ Θεοῦ καί τοῦ παναγίου Πνεύματος, πού ἐνοικοῦσε στήν ψυχή του. Πορεύθηκε στήν ἐπίγεια ζωή του κατά τήν ἐπιταγή τοῦ ἀποστόλου Παύλου: «εἰ ζῶμεν ἐν πνεύματι, πνεύματι καί στοιχῶμεν».
Ἄν καί ἐνδεδυμένος τήν ἀνθρώπινη σάρκα ἔζησε ὁ ὅσιος Σάββας ἐν Πνεύματι, γεγονός πού τόν μετέβαλε ἀπό χοϊκό ἄνθρωπο σέ οὐράνιο, ἀπό πολίτη τῆς γῆς σέ κληρονόμο τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν.
Σάββατο 27 Νοεμβρίου 2021
ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΓ´ ΛΟΥΚΑ: «Διδάσκαλε ἀγαθέ, τί ποιήσας ζωήν αἰώνιον κληρονομήσω;» (Λουκ. 18.18).
Τό θέμα τῆς αἰωνίου ζωῆς εἶναι ἕνα θέμα πού ἀπασχολεῖ ὅλους τούς ἀνθρώπους. Ὅλοι θέλουμε νά ζήσουμε αἰώνια, οἱ περισσότεροι ὅμως ἀπό ἐμᾶς δέν φροντίζουμε γι᾽ αὐτό. Τό σημερινό ὅμως εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα μᾶς παρουσιάζει ἕναν ἄνθρωπο πού ἐνδιαφέρεται σοβαρά γι᾽ αὐτήν, ἕναν ἄνθρωπο μέ πνευματικές ἀνησυχίες, πού πλησιάζει τόν Χριστό γιά νά τόν ρωτήσει πῶς θά κληρονομήσει τήν αἰώνια ζωή.
Δέν τόν ἐνδιέφερε ἡ παροῦσα, γιατί εἶχε ἐξασφαλισμένα τά ἀγαθά του. Δέν εἶχε ἀνάγκες οὔτε προβλήματα. Ἔτσι πίστευε τουλάχιστον. Αὐτό πού τόν ἐνδιέφερε ἦταν τό μέλλον του. Αὐτό πού τόν ἀπασχολοῦσε ἦταν πῶς θά κληρονομήσει τήν αἰωνιότητα.
Ἡ συζήτηση ὅμως μέ τόν Χριστό ἀποδεικνύει σύντομα ποιά ἦταν τά πραγματικά προβλήματα αὐτοῦ τοῦ ἀνθρώπου. Μόλις ὁ Χριστός, ἀπαντώντας στήν ἐρώτησή του, προσδιορίζει ὡς προϋπόθεση, ὑπό τήν ὁποία εἶναι δυνατόν νά κληρονομήσει τήν αἰώνια ζωή, τήν τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ, ἐκεῖνος δηλώνει ὑπεροπτικά ὅτι τίς τηρεῖ ἤδη ἀπό μικρό παιδί καί ζητᾶ κάτι πιό ὑψηλό καί κάτι πιό δύσκολο προκειμένου νά τήν κερδίσει ἐπάξια.
Σάββατο 20 Νοεμβρίου 2021
ΕΙΣΟΔΙΑ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ
«Μακάριοι οἱ ἀκούοντες τόν λόγον τοῦ Θεοῦ καί φυλάσσοντες αὐτόν» (Λουκ. 11.27).
Στούς μακαρισμούς τῆς ἐπί τοῦ Ὄρους ὁμιλίας ὁ Χριστός προσθέτει σήμερα ἕναν ἀκόμη μακαρισμό. Ἕναν μακαρισμό μέ ἀφορμή τά ἐγκωμιαστικά λόγια μιᾶς ἄγνωστης γυναίκας μέσα ἀπό τό πλῆθος τῶν ἀκροατῶν του, πού μακάρισε τήν Παναγία Μητέρα του γιατί ἀξιώθηκε νά γεννήσει τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ. Καί ὁ μακαρισμός αὐτός δέν ἀπευθύνεται μόνο στήν Παναγία, ἀλλά καί σέ ὅποιον βαδίζει τήν ὁδό τῆς ὑπακοῆς τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ.
«Μακάριοι οἱ ἀκούοντες τόν λόγον τοῦ Θεοῦ καί φυλάσσοντες αὐτόν». Εὐτυχεῖς δέν εἶναι ἐκεῖνοι πού ἁπλῶς ἀκούουν τόν λόγο τοῦ Θεοῦ, ἀλλά ἐκεῖνοι πού τόν ἀκοῦν καί τόν ἐφαρμόζουν. Γιατί οἱ πρῶτοι μοιάζουν μέ τή γῆ πού δέχεται τόν σπόρο τοῦ θείου Λόγου, ἀλλά λόγω τῆς ξηρότητός της δέν φυτρώνει, καί ὁ ἀέρας τόν παρασύρει μακριά καί δέν καρποφορεῖ. Ὅσοι ὅμως τόν ἀκοῦν καί τόν φυλάσσουν μοιάζουν μέ τήν εὔφορη γῆ πού τόν δέχεται καί τοῦ δίνει τή δυνατότητα νά βλαστήσει καί νά καρποφορήσει «καρπόν ἑκατονταπλασίονα».
Καί εἶναι μακάριοι «οἱ ἀκούοντες καί φυλάσσοντες», διότι ἡ ἀκοή καί ἡ φύλαξη τοῦ λόγου καί τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ, τούς κάνει ἀξίους καί τῶν ὑπολοίπων μακαρισμῶν. Διότι ἐντολή τοῦ Θεοῦ πού ἐφαρμόζουν εἶναι ἡ ταπείνωση, ἡ πραότης, ἡ δικαιοσύνη, ἡ ἐλεημοσύνη, ἡ καθαρότης τῆς καρδίας, ἡ εἰρήνη καί ἡ ἐπιδίωξή της, καί ἡ ὁμολογία τοῦ ὀνόματος τοῦ Θεοῦ. Καί σέ ὅλα αὐτά φθάνει ὁ ἄνθρωπος πού ἐναρμονίζει τή ζωή του μέ τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ.
Πέμπτη 18 Νοεμβρίου 2021
Άγιος Λουκάς ο ιατρός: Μη κρίνετε, ίνα μη κριθήτε...
«Μὴ κρίνετε, ἴνα μὴ κριθῆτε· ἐν ᾧ γὰρ κρίματι κρίνετε κριθήσεσθε, καὶ ἐν ᾧ μέτρῳ μετρεῖτε μετρηθήσεται ὑμῖν. τί δὲ βλέπεις τὸ κάρφος τὸ ἐν τῷ ὀφθαλμῷ τοῦ ἀδελφοῦ σου, τὴν δὲ ἐν τῷ σῷ ὀφθαλμῷ δοκὸν οὐ κατανοεῖς; Ἤ πῶς ἐρεῖς τῷ ἀδελφῷ σου, ἅφες ἐκβάλω τὸ κάρφος ἀπὸ τοῦ ὀφθαλμοῦ σου, καὶ ἰδοὺ ἡ δοκὸς ἐν τῷ ὀφθαλμῷ σου; Ὑποκριτά, ἔκβαλε πρῶτον τὴν δοκὸν ἐκ τοῦ ὀφθαλμοῦ σου, καὶ τότε βλέψεις ἐκβαλεῖν τὸ κάρφος ἐκ τοῦ ὀφθαλμοῦ τοῦ ἀδελφοῦ σου.» (Μτ. 7, 1-5).
Μεγάλη καὶ φοβερὴ εἶναι αὐτὴ ἡ ἐντολὴ τοῦ Χριστοῦ. Ὅλοι μας, ἀρχίζοντας ἀπὸ μένα, συνεχῶς κρίνουμε καὶ κατακρίνουμε ὁ ἕνας τὸν ἄλλον καὶ γι’ αὐτὸ θὰ δώσουμε λόγο στὴ Φοβερὰ Κρίση τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Θὰ μᾶς κρίνει Αὐτὸς διότι καὶ ἐμεῖς κρίνουμε τοὺς ἄλλους, ψάχνουμε νὰ βροῦμε στὸν πλησίον μας τὸ παραμικρὸ σφάλμα, ἐνῶ τὶς δικές μας ἁμαρτίες δὲν τὶς βλέπουμε καὶ οὔτε θέλουμε νὰ τὶς σκεφτόμαστε.
Ὁ ἅγιος ἀπόστολος Παῦλος στὴν Πρὸς Ρωμαίους ἐπιστολὴ του λέει τὸ ἑξῆς: «Διὸ ἀναπολόγητος εἶ, ὦ ἄνθρωπε πᾶς ὁ κρίνων• ἐν ᾧ γὰρ κρίνεις τὸν ἕτερον, σεαυτὸν κατακρίνεις• τὰ γὰρ αὐτὰ πράσσεις ὁ κρίνων, οἴδαμεν δὲ ὅτι τὸ κρίμα τοῦ Θεοῦ ἐστὶ κατὰ ἀλήθειαν ἐπὶ τοὺς τὰ τοιαῦτα πράσσοντας. Λογίζῃ δὲ τοῦτο, ὦ ἄνθρωπε ὁ κρίνων τοὺς τὰ τοιαῦτα πράσσοντας καὶ ποιῶν αὐτά, ὅτι σὺ ἐκφεύξῃ τὸ κρίμα τοῦ Θεοῦ;» (Ρώμ. 2, 1-3).
Τετάρτη 17 Νοεμβρίου 2021
Αγάπη και εσωτερικά πάθη.
Η αληθινή αγάπη απαιτεί για την εξάσκησή της κατά το θέλημα του Κυρίου εσωτερική καθαρότητα, με άλλα λόγια απαλλαγή από τα πάθη, που αποτελούν την «παλαιότητα» και την ακαθαρσία της ψυχής και μολύνουν κάθε ενέργειά μας, ακόμη και την πιο ευγενική κατ' άνθρωπον. Και αυτό σημαίνει διαρκή ανίχνευση του εσωτερικού μας και ανακάλυψη όλων των αρνητικών στοιχείων, που κρύβονται επιμελώς μέσα μας. Η αυτοεξέταση θα μας πληροφόρηση για την ύπαρξη των αρνητικών στοιχείων της παλαιότητός μας, όπως είναι η εγωιστικότητα και η αυτοφιλία ή φιλαυτία. Και γι' αυτό έχουμε ανάγκη του θείου φωτισμού, που μας αποκαλύπτει καθαρά το εσωτερικό μας. Έτσι δεν είναι δύσκολο να ανακαλύψουμε προς μεγάλη μας έκπληξη στοιχεία, που δεν τα φανταζόμασταν να υπάρχουν σε τέτοιο βαθμό. Αν προσέξουμε με τέτοια διάθεση και εκζήτηση του θείου φωτισμού, θα διαπιστώσουμε π.χ. πόσο εύκολα δεν θέλουμε να μας ενοχλούν οι άλλοι. Πόσο μας είναι δυσάρεστο να μας μιλούν οι άλλοι για τις δυσκολίες τους, τις ανάγκες τους, τις θλίψεις τους, τον πόνο τους, τα ποικίλα προβλήματά τους, μάλιστα, αν υποπτευόμαστε, ότι πιθανόν θα ζητήσουν και τη δική μας συμπαράσταση. Πολύ επιθυμούμε να μη μας χαλάσουν την ησυχία μας κατά τον χρόνο, που θέλουμε απολύτως να τον έχουμε δικό μας. Δεν μας ευχαριστεί να μας ενοχλούν οι άλλοι, μάλιστα αν δεν είναι ευχάριστοι τύποι. Συγκεντρωμένοι στα δικά μας προβλήματα, απορροφημένοι από τις δικές μας δυσκολίες, γινόμαστε σιγά σιγά αναίσθητοι έναντι των άλλων, αδιάφοροι, σκληροί και τελικά ανάπηροι πνευματικά ως προς τους άλλους. Με τον καιρό και με κυρίαρχη αυτήν την κατάσταση μέσα μας, δεν μας ενδιαφέρει τίποτε άλλο, παρά μονάχα ό,τι έχει σημασία μόνο για τον εαυτό μας, για ό,τι μας βολεύει και για ό,τι μας κολακεύει φανερά ή κρυφά.
Τρίτη 16 Νοεμβρίου 2021
Τέσσερις καταστάσεις που σκοτίζουν την ψυχή.
Ο άνθρωπος για να έχει πνευματική ζωή, να έχει
το φως στη ζωή του, πρέπει να έχει τελεία επικοινωνία με το περιβάλλον του. Από
τη στιγμή που δεν έχει αυτή την απλή, την φυσική, την άνετη εγκατάλειψη και
παράδοση του εαυτού του στον άλλον, και επομένως την βίωση του άλλου ως οικείου
μέλους, δεν μπορεί να έχει Θεόν. Γι' αυτό σκοτίζεται η ψυχή, όταν κλονίζεται η
σχέση της με τον Θεό.
Πώς όμως κλονίζεται; Με το να μισεί τον πλησίον του. Το μισώ τον πλησίον έχει κατά κύριον λόγο ενεργητική έννοια και σημαίνει, κτυπώ, αρνούμαι, επιτίθεμαι εναντίον του άλλου. Εκφράζει την επιθετική διάθεση της ψυχής. Αντί να έχω φυσική σχέση με τον άλλον, να τον βάζω στην καρδιά μου, έχω το μίσος, που είναι μία έξοδος του άλλου από την καρδιά μου και από την ζωή μου. Μίσος λοιπόν είναι να βλέπω ως έτερον τον άλλον, να τον πετάω έξω από την καρδιά μου, να μην το θεωρώ ως είναι μου. Αντί να δω ότι ο άλλος είμαι εγώ, βλέπω ότι είναι κάτι διαφορετικό. Αυτό μπορεί να είναι φυσικό για τους ανθρώπους του κόσμου, αλλά για μας, που είμαστε σώμα Χριστού, είναι αφύσικο.
Σάββατο 13 Νοεμβρίου 2021
ΚΥΡΙΑΚΗ Η´ ΛΟΥΚΑ (ΑΓ. ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ)
«Ἀγαπήσεις Κύριον τόν Θεόν σου ἐξ ὅλης τῆς καρδίας σου καί ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς σου καί ἐξ ὅλης τῆς ἰσχύος σου καί ἐξ ὅλης τῆς διανοίας σου, καί τόν πλησίον σου ὡς σεαυτόν» (Λουκ. 10.27).
Στήν ἐρώτηση τοῦ νομικοῦ πού τόν πλησιάζει καί τόν ρωτᾶ πῶς θά κληρονομήσει τήν αἰώνιο ζωή ὁ Ἰησοῦς δέν ἀπαντᾶ. Τόν παραπέμπει στή διπλῆ ἐντολή τοῦ νόμου, στή διπλῆ ἐντολή τῆς ἀγάπης ἀπό τήν ὁποία, ὅπως λέγει ἀλλοῦ ὁ Χριστός, «ὅλος ὁ νόμος καί οἱ προφῆται κρέμανται», καί τόν καλεῖ νά τήν ἐπαναλάβει. Δέν περιορίζεται ὅμως μόνο σέ αὐτό ὁ Χριστός. Βλέποντας τήν ὑποκρισία τοῦ νομικοῦ, ὁ ὁποῖος θέλοντας νά συγκαλύψει τίς πονηρές του προθέσεις ἰσχυρίζεται ὅτι ἀγνοεῖ ποιός εἶναι ὁ πλησίον του, ὁ Χριστός παρουσιάζει μέ μία μοναδική παραβολή, μέ τήν παραβολή τοῦ καλοῦ Σαμαρείτου, τί σημαίνει πραγματικά ἀγάπη καί ποιοί εἶναι αὐτοί πού θά κληρονομήσουν ὄντως τήν αἰώνιο ζωή.
Δευτέρα 8 Νοεμβρίου 2021
Όλα εξαρτώνται από το αυτεξούσιό μας.
Συμβαίνει πολλές φορές νὰ σοῦ μιλάει μὲ λογισμούς ὁ σατανᾶς καὶ νὰ σοῦ λέει· "Κοίταξε πόσα κακὰ ἔργα ἔχεις κάνει. Ἡ ψυχή σου εἶναι γεμάτη ἀνομίες, βαρύνεσαι μὲ πολλές καὶ βαρύτατες ἁμαρτίες". Μή σὲ ξεγελάει μ' αὐτὰ ὁ σατανᾶς καὶ μὲ πρόφαση ταπεινώσεως σὲ σπρώχνει στὴν ἀπελπισία. Ἐσὺ λοιπὸν ἀποκρίσου του: "Ναί, ἀλλὰ ἔχω γραπτὲς τὶς διαβεβαιώσεις τοῦ Θεοῦ ποὺ λέει: «Δὲν ἐπιθυμῶ τὸ θάνατο τοῦ ἁμαρτωλού, ἀλλὰ νὰ ἐπιστρέψει μὲ τὴ μετάνοια καὶ νὰ ἔχει ζωή». Γιατὶ τότε τί ἤθελε νὰ κατεβεῖ ὁ Θεὸς στὴ γῆ, ἄν ὄχι γιὰ νὰ σώσει τοὺς ἁμαρτωλοὺς καὶ νὰ φωτίσει αὐτοὺς ποὺ ζοῦνε στὸ σκοτάδι καὶ νὰ δώσει ζωὴ στοὺς νεκροὺς ἀπὸ τὴν ἁμαρτία;".
Σάββατο 6 Νοεμβρίου 2021
ΚΥΡΙΑΚΗ Ζ´ ΛΟΥΚΑ: Εμείς χρειάζεται να εκσυγχρονιστούμε με την διδασκαλία της Εκκλησίας και όχι το ανάποδο.
«Γνωρίζω ὑμῖν τό εὐαγγέλιον τό εὐαγγελισθέν ὑπ᾽ ἐμοῦ ὅτι οὐκ ἔστιν κατά ἄνθρωπον» (Γαλ. 1.11), ἀκούσαμε σήμερα τόν ἀπόστολο Παῦλο νά διαβεβαιώνει τούς χριστιανούς τῆς Γαλατίας.
Αἰσθάνεται χρέος του ὁ πρωτοκορυφαῖος ἀπόστολος νά ἀναφερθεῖ στή γνησιότητα τοῦ κηρύγματός του. Αἰσθάνεται χρέος νά βεβαιώσει τούς πιστούς ὅτι ὅσα τόν ἄκουσαν νά τούς λέγει γιά τόν Χριστό καί τή ζωή του δέν εἶναι πληροφορίες πού προέρχονται ἀπό ἀνθρώπους, ἔστω καί ἀπό αὐτούς τούς μαθητές καί ἀποστόλους τοῦ Κυρίου. Αἰσθάνεται τήν ἀνάγκη νά τούς βεβαιώσει ὅτι ὅσα τούς εἶπε γιά τό εὐαγγέλιο καί τή διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ δέν εἶναι ἀνθρώπινες σκέψεις καί ἰδέες καί θεωρίες. Εἶναι ἡ ἀποκάλυψη τοῦ ἴδιου τοῦ Χριστοῦ πού ἐπέλεξε μέ θαυμαστό τρόπο τόν πρώην διώκτη του Σαῦλο γιά νά τόν καταστήσει ἀπόστολό του καί τόν ἀξίωσε πολλῶν καί οὐρανίων ἀποκαλύψεων.
Καί αὐτή ἡ διαβεβαίωση τοῦ ἀποστόλου Παύλου δέν ἰσχύει μόνο γιά τούς Γαλάτες, ἰσχύει καί γιά ἐμᾶς, ἀδελφοί μου, πού πιστεύσαμε μέ τό κήρυγμα τοῦ ἀποστόλου Παύλου· ἰσχύει γιά τήν ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας, ἡ πίστη τῆς ὁποίας εἶναι ἀποκεκαλυμμένη ἀπό τόν Χριστό, ὁ ὁποῖος ἦρθε στόν κόσμο γιά νά μᾶς γνωρίσει προσωπικά τήν ἀλήθειά του. Ἦρθε στόν κόσμο γιά νά μᾶς γνωρίσει τόν Πατέρα του καί νά μᾶς διδάξει ὁ ἴδιος τί θά πρέπει νά πιστεύουμε καί πῶς θά πρέπει νά ζοῦμε γιά νά πλησιάσουμε τόν Θεό καί νά λάβουμε καί πάλι τήν υἱοθεσία, τήν ὁποία ᾽Εκεῖνος μᾶς χάρισε μέ τήν ἐνανθρώπηση καί τή θυσία του.
Σάββατο 30 Οκτωβρίου 2021
ΚΥΡΙΑΚΗ Ε´ ΛΟΥΚΑ: Η εντολή της αγάπης απευθύνεται σε όλους.
«Ἔχουσι Μωϋσέα καί τούς προφήτας· ἀκουσάτωσαν αὐτόν» (Λουκ. 16.29).
Μία ἀπό τίς παραβολές τοῦ Χριστοῦ μᾶς ὑπενθύμισε τό σημερινό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα. Τήν παραβολή τοῦ πλουσίου καί τοῦ πτωχοῦ Λαζάρου. Ὁ ἕνας, πλούσιος σέ χρήματα ἀλλά πτωχός σέ αἰσθήματα καί ἀρετές, ζοῦσε μιά πολυτελῆ ζωή καί ἀδιαφοροῦσε γιά τόν ταλαίπωρο Λάζαρο, πού περίμενε στήν εἴσοδο τοῦ ἀρχοντικοῦ του ὑπομονετικά γιά νά χορτάσει ἀπό τά ψίχουλα πού ἔπεφταν ἀπό τό τραπέζι τοῦ πλουσίου ἰδιοκτήτου.
Πτωχός ὡς πρός τά ὑλικά ἀγαθά ὁ Λάζαρος ἀλλά πλούσιος ὡς πρός τά πνευματικά· γιατί ἡ ἔλλειψη τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν τόν ἔκανε νά ἀσκηθεῖ στήν ταπείνωση καί τήν ὑπακοή, ἀρετές πού τοῦ χάρισαν μετά τόν θάνατό του μία θέση «ἐν τοῖς κόλποις τοῦ Ἀβραάμ», σέ ἀντίθεση μέ τή σκληρότητα καί τήν ἀκαρδία τοῦ πλουσίου πού μετά τόν θάνατό του βρέθηκε στόν «τόπον τῆς βασάνου».
Τετάρτη 27 Οκτωβρίου 2021
Η ευλογία της τεκνογονίας και το σύγχρονο δημογραφικό πρόβλημα.
Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή
Αρχιερατικού Επιτρόπου Καμπανίας
Ο Θεός, σύμφωνα με τον Μέγα Βασίλειο, ως αγαθός δημιούργησε το ωφέλιμο, ως σοφός το άριστο και ως παντοδύναμος το μέγιστο. “Ἐξ οὐκ ὄντων” (Β΄ Μακ. 7,28) δημιούργησε ο Θεός τον κόσμο και τον άνθρωπο ο οποίος, μόνος από όλα τα πλάσματα του Θεού, δημιουργήθηκε “κατ᾿ εἰκόνα” και “καθ᾿ ὁμοίωσιν” Του. Τοποθετήθηκε μέσα στον Παράδεισο (Γεν. 2,15), έγινε ακροατής της θείας φωνής και αξιώθηκε να γνωρίσει τον Πλάστη του ώστε να επιτύχει το καθ’ ομοίωσιν.
Εξαιτίας όμως της παρακοής του εισέβαλλε η αμαρτία στον κόσμο και ταυτόχρονα η είσοδος του θανάτου στο ανθρώπινο γένος. Η αμαρτία, εξαιτίας της απομάκρυνσης του ανθρώπου από το Θεό που είναι η Ζωή, γέννησε το θάνατο. Ως παρασιτική δύναμη κυρίευσε τον άνθρωπο αμέσως μετά την πτώση. Ο Θεός είναι η Ζωή και η απομάκρυνση από το Θεό σημαίνει θάνατο, αναφέρει ο Μέγας Βασίλειος.
Αντίβαρο στην απειλή του αφανισμού της ζωής εξαιτίας του θανάτου απετέλεσε η τεκνογονία ώστε να μην αφανιστεί ο άνθρωπος αλλά να διασωθεί με την παιδοποιία. Ο Θεός προγνωρίζοντας την πτώση ως Παντογνώστης προικίζει ως Φιλάνθρωπος εκ των προτέρων τους πρωτόπλαστους με όλα τα εφόδια, κατασκευάζει δηλαδή κατάλληλα το σώμα του άντρα και της γυναίκας ώστε να ανακοπεί η κυριαρχία του θανάτου που εισέβαλλε στο ανθρώπινο γένος: “καί ἐποίησεν ὁ Θεός τόν ἄνθρωπον... ἄρσεν καί θῆλυ ἐποίησεν αὐτούς”(Γεν.1,27).
Η τεκνογονία λοιπόν αποτελεί τόσο έκφραση της πρόνοιας του Θεού: Ὥστε διά τό μή ἐκτριβῆναι καί ἀναλωθῆναι τό γένος ὑπό τοῦ θανάτου ὁ γάμος ἐπινενόηται, ὡς ἂν διά τῆς παιδοποιίας τό γένος τῶν ἀνθρώπων διασῴζηται”, όπως λέγει ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, όσο και έκφραση της φιλανθρωπίας του Θεού: “Ἐπειδή ἐδέξαντο τήν ἀπό τοῦ θανάτου φθοράν καί τήν ἀράν καί τήν ὀδύνην καί τόν ἐπίπονον βίον, τότε καί ὁ γάμος ἐπεισέρχεται μετά τούτων τό θνητόν τοῦτο καί δουλικόν ἰμάτιον”.Γι’ αυτό μετά την πτώση ο γάμος καθίσταται “πρᾶγμα σφόδρα χρήσιμον καί ἀναγκαῖον”, αναφέρει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος.
Σάββατο 23 Οκτωβρίου 2021
ΚΥΡΙΑΚΗ ΣΤ´ ΛΟΥΚΑ: Ό,τι κάνουμε, ας το κάνουμε με την καρδιά μας.
«Ὁ σπείρων φειδομένως φειδομένως καί θερίσει» (2 Κορ. 9.6).
Μία αὐτονόητη προειδοποίηση ἀπευθύνει στό σημερινό ἀποστολικό ἀνάγνωσμα ὁ πρωτοκορυφαῖος ἀπόστολος Παῦλος γράφοντας πρός τούς χριστιανούς τῆς Κορίνθου. Αὐτός πού σπέρνει μέ φειδώ, αὐτός πού δέν σπέρνει ἄφθονο τόν σπόρο, εἶναι βέβαιο ὅτι δέν θά ἀποκομίσει πολλούς καρπούς ἀπό αὐτήν τή σπορά, ἀλλά ἡ συγκομιδή του θά εἶναι περιορισμένη, ὅπως καί ἡ σπορά του.
Ἡ προειδοποίηση αὐτή εἶναι ἀσφαλῶς ὀρθή, ὅμως ὁ σκοπός τοῦ ἀποστόλου Παύλου δέν ἦταν νά προειδοποιήσει τούς Κορινθίους γιά θέματα πού γνώριζαν καλύτερα ἀπό τόν ἴδιο, ἀλλά νά τά χρησιμοποιήσει ὡς μέσο γιά νά τούς διδάξει τίς πνευματικές ἀλήθειες πού ἤθελε.
Κυριακή 17 Οκτωβρίου 2021
ΚΥΡΙΑΚΗ Δ´ ΛΟΥΚΑ: Δεν αρκεί κάποιο καλό έργο, χρειάζεται να είναι ωφέλιμο.
«Μανθανέτωσαν δέ καί οἱ ἡμέτεροι καλῶν ἔργων προΐσθασθαι εἰς τάς ἀναγκαίας χρείας, ἵνα μή ὦσιν ἄκαρποι» (Τίτ. 3.14).
Δύο φορές τονίζει ὁ πρωτοκορυφαῖος ἀπόστολος Παῦλος στό σημερινό ἀνάγνωσμα ἀπό τήν ἐπιστολή του πρός τόν μαθητή του, ἐπίσκοπο Κρήτης Τίτο, τήν ἀναγκαιότητα τῶν καλῶν ἔργων γιά ὅσους πιστεύουν στόν Θεό. Αἰτιολογεῖ μάλιστα τήν ἐπιμονή του στό θέμα αὐτό λέγοντας ἀφενός ὅτι τά καλά ἔργα εἶναι «καλά καί ὠφέλιμα τοῖς ἀνθρώποις» καί ἐξυπηρετοῦν «τάς ἀναγκαίας χρείας» καί ἀφετέρου κάνουν τούς ἀνθρώπους νά μήν εἶναι ἄκαρποι ἀλλά νά ἔχουν καρπούς καλούς καί ἀγαθούς.
Ποιά εἶναι ὅμως γιά τόν ἀπόστολο Παῦλο τά καλά ἔργα τά ὁποῖα συστήνει στούς χριστιανούς; Τό διευκρινίζει καί αὐτό ἔμμεσα, περιγράφοντας τά ἀνωφελῆ καί μάταια ἔργα. «Μωράς δέ ζητήσεις καί γενεαλογίας καί ἔρεις καί μάχας νομικάς περιΐστασο· εἰσίν γάρ ἀνωφελεῖς καί μάταιοι».
Σάββατο 9 Οκτωβρίου 2021
ΚΥΡΙΑΚΗ Γ´ ΛΟΥΚΑ: Μήνυμα πίστεως και αισιοδοξίας
«Νεανίσκε, σοί λέγω, ἐγέρθητι» (Λουκ. 7.14).
Ἀρκετές φορές οἱ ἱεροί εὐαγγελιστές περιγράφουν συναντήσεις καί συνομιλίες τοῦ Χριστοῦ μέ νέους ἀνθρώπους, ὅμως ἡ σημερινή συνάντηση καί συνομιλία τοῦ Χριστοῦ ἔχει μία διαφορετική διάσταση καί ἕνα διαφορετικό περιεχόμενο. Γιατί δέν ἔρχεται ὁ νέος πρός τόν Χριστό ἀλλά ὁ Χριστός πρός τόν νέο. Ἔρχεται ὁ δημιουργός πρός τό πλάσμα του, ὁ Κύριος τῆς ζωῆς καί τοῦ θανάτου πρός αὐτόν πού ὑπόκειται ἤδη στόν νόμο τοῦ θανάτου, ὁ ὁποῖος ἀποτελεῖ συνέπεια τῆς πτώσεως καί τῆς ἁμαρτίας τοῦ ἀνθρώπου. Ἔρχεται ὁ φιλάνθρωπος Κύριος γιά νά δώσει ζωή καί ἐλπίδα καί προοπτική στόν νεανίσκο πού τήν ἔχασε τόσο πρόωρα, ἔχει ὅμως τώρα τή δυνατότητα νά ζήσει αὐτό τό μεγάλο θαῦμα χάρη στήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Ἔρχεται καί τοῦ ἀπευθύνει μιά πρόσκληση, μία διαταγή: «Νεανίσκε, σοί λέγω, ἐγέρθητι».
Μέσα στόν θρῆνο καί τόν ὀδυρμό τῆς νεκρικῆς πομπῆς ἡ πρόσκληση τοῦ Ἰησοῦ ἠχεῖ περίεργη, ἠχεῖ ὡς παραφωνία. Ἀφοῦ ὁ νεκρός νεανίας δέν ἀκούει, ἀφοῦ ὁ νεκρός δέν μπορεῖ νά σηκωθεῖ, σέ ποιόν ἀπευθύνει τήν πρόσκληση, σέ ποιόν δίδει τήν ἐντολή ὁ Χριστός;
Σάββατο 2 Οκτωβρίου 2021
ΚΥΡΙΑΚΗ Β´ ΛΟΥΚΑ: Η αγάπη δεν είναι ένα αόριστο συναίσθημα, αλλά στάση ζωής απέναντι στον αδελφό μας.
«Γίνεσθε οὖν οἰκτίρμονες καθώς καί ὁ πατήρ ὑμῶν οἰκτίρμων ἐστί» (Λουκ. 6.36).
Μιά ἐντολή πού ὑπερβαίνει τά μέτρα καί τίς συνήθειες τῶν ἀνθρώπων τῆς ἐποχῆς του δίνει σήμερα ὁ Χριστός μέ τό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα πού ἀκούσαμε. Στήν ἐντολή τοῦ Μωσαϊκοῦ νόμου πού ζητοῦσε ἀπό τούς τηρητές του νά ἀνταποδίδουν τό καλό σέ ὅσους τούς ἔκαναν καλό, ἀλλά ταυτόχρονα ἐπέτρεπε καί τήν ἀνταπόδοση τοῦ κακοῦ, ὁ Χριστός ἀντιπαραθέτει τήν καινή ἐντολή τῆς ἀγάπης, μιᾶς ἀγάπης πού δέν ἐξαρτᾶται ἀπό τά αἰσθήματα καί τή στάση τοῦ ἄλλου ἀπέναντί μας, μιᾶς ἀγάπης πού δέν ἔχει τήν ἀναφορά της στήν ἰδέα τοῦ δικαίου ἤ τοῦ ἀδίκου, ἀλλά ἀναφέρεται ἀπευθείας στόν Θεό, γι’ αὐτό καί παίρνει νέες διαστάσεις καί χαράσσει νέα ὅρια.
«Γίνεσθε οὖν οἰκτίρμονες», ζητᾶ ὁ Ἰησοῦς, ὄχι μόνο πρός αὐτούς πού σᾶς φέρονται μέ καλό τρόπο, πρός αὐτούς πού σᾶς ἀγαποῦν ἤ σᾶς εὐεργέτησαν, γιατί αὐτό εἶναι αὐτονόητο, εἶναι ἀπολύτως φυσικό καί δέν ἔχει καμιά ἀξία στά μάτια τοῦ Θεοῦ· γιατί δέν ἀποδεικνύει τίποτε γιά τήν ποιότητα τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου, γιατί δέν ἀπαιτεῖ οὔτε κόπο, οὔτε προσπάθεια, οὔτε καλλιέργεια. Ὁ Χριστός ζητᾶ ἀπό τούς μαθητές του νά καλύψουν μέ τήν ἀγάπη τους ὅ,τι κακό μπορεῖ νά τούς συμβαίνει, ὅ,τι κακό μπορεῖ νά προέρχεται ἀπό τούς ἄλλους καί νά ἀπευθύνεται σ’ αὐτούς. Τούς ζητᾶ ὄχι μόνο νά τό καλύψουν μέ τήν ἀγάπη τους ἀλλά καί νά τό ἐξαλείψουν καί νά τό νικήσουν, γιατί γνωρίζει ὅτι ἡ ἀγάπη εἶναι κυρίως μία δύναμη ψυχῆς, εἶναι ἡ οὐσία τῆς ὑπάρξεως τοῦ ἀνθρώπου, ἐφόσον ἡ ἀγάπη εἶναι ἡ ἀφετηρία τῆς δημιουργίας του.
Γι’ αὐτό καί παρότι ἀκούεται ἀδιανόητο γιά τά ἀνθρώπινα δεδομένα, νά ἀνταποδίδει κανείς ἀγάπη σ’ αὐτόν πού τοῦ ἔκανε κακό, ὁ Χριστός τό ζητᾶ ἀπό ὅλους μας στηρίζοντας τήν ἐντολή του στόν ἴδιο τόν Θεό. «Γίνεσθε οὖν οἰκτίρμονες καθώς καί ὁ πατήρ ὑμῶν οἰκτίρμων ἐστί».Τετάρτη 29 Σεπτεμβρίου 2021
Γιατί πολλές φορές ο Θεός βιώνεται ως απών;
Στην αρχή της πνευματικής σου προσπάθειας ήρθε η Χάρις του Θεού και σε επισκίασε. Όλα γινόταν με χαρά και εύκολα. Είχες μέσα σου χαρά, αισθανόσουν τον Χριστό στην προσευχή σου, στην ανάσα σου, στην ζωή σου. Τώρα νιώθεις ότι Τον έχεις χάσει. Απογοητεύεσαι. Στις δυσκολίες, στους πειρασμούς και στις δοκιμασίες της ζωής σου νιώθεις μόνη σου. Ψάχνεις τον Θεό μα δεν Τον βρίσκεις. Αισθάνεσαι εγκαταλελειμμένη. Εκκλησιάζεσαι, μελετάς τον Λόγο του Θεού, εξομολογήσε τακτικά, όμως ο Θεός είναι απών. Πού είναι ο Χριστός; Πού πήγε η Χάρις του; Τι έκανα λάθος; Τι κάνω λάθος;
Αυτά και άλλα πολλά μου έγραψες.
--------------------------------