Γέροντας Εφραίμ Κατουνακιώτης:Η νοερά προσευχή φέρνει τον άνθρωπο εις την πρώτη χάρη του βαπτίσματος.

Γέροντας Εφραίμ  Κατουνακιώτης (1912-1998)

Το κομποσχοινάκι είναι θαυματουργό!

Η καλυτέρα προσευχή είναι ό,τι εσύ επινοείς εκείνην την ώρα. Δεν είναι μόνον, θέλω να διαβάσουμε Μετάληψη να μεταλάβουμε, τρόπον τινά, αύριο. Α, «από ρυπαρών χειλέων, από βδελυράς καρδίας...»· διαβάζουμε, ούτε καταλαμβάνουμε τι λέμε. Εσύ ο ίδιος να βρεις προσευχή, εσύ ο ίδιος· οπότε καταλαμβάνεις τι λες εις τον Θεό. Αυτό έχει μεγάλη δύναμη, να πούμε, μεγάλη δύναμη!

Ε, ας υποθέσουμε ότι αύριο θα μεταλάβουμε. Θα μεταλάβουμε. Θά 'ρθει ουσιωδώς ο Παράκλητος ν' αγιάσει τα Δώρα· πώς θα τον υποδεχθείς; «Στο έλεός Σου, στην ευσπλαχνία Σου, συγχώρεσέ με». Έχει δύναμη διότι το λες και το καταλαμβάνεις, από μέσα απ' την ψυχή σου βγαίνει αυτή η ευχή, να πούμε. Διότι πολλές φορές διαβάζουμε, αλλού τρέχει ο νους, αλλά αυτό που βγαίνει από μέσα σου, το καταλαμβάνεις τι λες.

Η ευχή (προσευχή) είναι ο καθρέφτης του Μοναχού.

Ο άγιος Χρυσόστομος λέει: Μπορεί ο άνθρωπος, ο οποίος από ανάγκη δεν πηγαίνει στην εκκλησία, να κάνει τον εαυτό του Θυσιαστήριο, λέει, προσευχόμενος.

Μεγάλη Τεσσαρακοστή:όχι μιζέρια και κατήφεια αλλά...μετάνοια!

Θα εισέλθουμε και φέτος στην Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή, στην κατεξοχήν χρονική περίοδο που η Εκκλησία μας, μας προτρέπει να ασκηθούμε ακόμα περισσότερο δια της νηστείας, της προσευχής, της μετανοίας, των κατανυκτικών και πολύωρων ακολουθιών για να ξεφύγουμε από τα δίκτυα της λήθης και της μετριότητας, από την φυλακή των παθών και της αμαρτίας.

Μας καλεί λοιπόν η Εκκλησία μας να ζήσουμε αυτή την περίοδο με αυστηρή νηστεία και νίψη θέλοντας να μας προετοιμάσει καλύτερα όχι μόνο για την μεγάλη εβδομάδα ή την Ανάσταση του Χριστού μας αλλά θέλει η Εκκλησία να μας οδηγήσει στην προσωπική μας Ανάσταση και Μεταμόρφωσή μας εν Αγίω Πνεύματι.

Η μεγίστη ανάγκη της Θείας Ευχαριστίας.

«Ιδού θυσία μυστική»

Η περίοδος της Μεγάλης Τεσσαρακοστής είναι περίοδος πένθους και δακρύων. «Πώς την εμήν, νυν αποκλαύσομαι έκπτωσιν;». Με ποιόν τρόπο να θρηνήσω για την αμαρτία μου, ακούμε να λέει την περίοδο αυτήν ο Ιωσήφ ο Στουδίτης.

Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή λοιπόν είναι μια πε­ρίοδος πένθους, ενώ η Θεία Λειτουργία είναι γε­γονός χαράς. Γι’ αυτό και κατά τη διάρκειά της απαγορεύεται να τελεσθεί Θεία Λειτουργία, εκτός Σαββάτου και Κυριακής. Επειδή όμως οι χριστια­νοί την παλαιά εποχή κοινωνούσαν κάθε μέρα – «το κάθ’ εκάστην ημέραν… μεταλαμβάνειν…καλόν και επωφελές», λέγει ο Μέγας Βασί­λειος- αποφάσισε η Εκκλησία από αγάπη προς τον άνθρωπο, και μάλιστα προς τα παιδιά της που ζητούσαν «τον άρτον της ζωής», δηλαδή την Θεία Ευχαριστία, να θεσπίσει ειδικές ακολουθίες. Έδιδε στους πιστούς το Σώμα και το Αίμα του Χριστού, που είχαν προαγιασθεί από την Κυριακή. Καθαγιάζονταν την Κυριακή και προσφέρονταν την Τετάρτη και την Παρασκευή. Έτσι οι λειτουρ­γίες που γίνονται τις μέρες αυτές, λέγονται λει­τουργίες των Προηγιασμένων Δώρων. Θεσπίστηκαν λοιπόν, για να κοινωνούμε των αχράντων μυστηρίων.

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΥΡΙΝΗΣ (κήρυγμα- Αποστολικό ανάγνωσμα)

«Ἀποθώμεθα οὖν τά ἔργα τοῦ σκότους καί ἐνδυσώμεθα τά ὅπλα τοῦ φωτός» (Ρωμ. 13.12).

Τό φῶς καί τό σκοτάδι ἀποτελοῦν μία συνηθισμένη ἀντίθεση στή ζωή μας. Ὄχι ὅμως μόνο στή φυ­σική καί ὑλική, ἀλλά καί στήν πνευματική. Ἡ ἔννοια τοῦ φωτός συμπίπτει μέ τόν Θεό, ὁ ὁποῖος εἶ­ναι τό φῶς τοῦ κόσμου, καί τό σκότος ταυτίζεται μέ τόν ἀντίδικο τοῦ Θεοῦ, τόν ἐκπεπτωκότα Ἑωσ­φό­ρο.

Σέ ἀντίθεση ὅμως μέ τό φυσικό φῶς πού ἐναλλάσσεται μέ τό σκο­τάδι καθημερινά, ὅσοι πι­στεύ­ουμε στόν Χριστό καί εἴμαστε μέλη τῆς Ἐκκλησίας του ἔχουμε τό χρέος ἀλλά καί τή δυνατότητα νά ζοῦμε μονίμως μέσα στό φῶς καί νά πε­ρι­πατοῦμε στή ζωή μας «ὡς τέκνα φωτός».

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΑΠΟΚΡΕΩ (Κρίσεως): Όποιος προδίδει την αλήθεια, προδίδει και την αγάπη.

Η Τρίτη Κυριακή του Τριωδίου, ευλογημένοι μας Χριστιανοί, μας ομιλεί για μια μεγάλη αλήθεια.΄Την περασμένη Κυριακή μίλησε το ιερό Ευαγγέλιο για την αγαθότητα του Θεού – Πατέρα, που περιμένει  το παιδί του να επιστρέψει. Αυτό όμως δεν πρέπει να μας κάνει να ξεχάσουμε και την δικαιοσύνη Του. Ο Θεός, δηλαδή, δεν είναι μόνο ο στοργικός Πατέρας, αλλά είναι και δίκαιος Κριτής.

Ο Κύριός μας που εμφανίζεται ως ο Δίκαιος Κριτής, βάζει τις προϋποθέσεις εκείνες που καταξιώνουν τον άνθρωπο να εισέλθει στη Βασιλεία Του.

Οι προϋποθέσεις αυτές συνδέονται με την σχέση που αναπτύσσει με τον Θεό και τον συνάνθρωπό του σε μια πορεία ανάβασής του στον ουρανό. Τα άξια τέκνα Είναι πολύ χαρακτηριστική η εικόνα που ξεδιπλώνει μπροστά μας η ευαγγελική περικοπή: “Επείνασα γαρ, και εδώκατέ μοι φαγείν, εδίψησα, και εποτίσατέ με, ξένος ήμην, και συνηγάγετέ με, γυμνός, και περιεβάλετέ με, ησθένησα, και επεσκέψασθέ με, εν φυλακή ήμην, και ήλθετε προς με....”.
   Οι λόγοι αυτοί του Κυρίου παραπέμπουν στην ουσία του Χριστιανικού μηνύματος που συνδέεται τόσο στενά με την υποσχόμενη Βασιλεία των Ουρανών και τα άξια τέκνα που θα την κληρονομήσουν. Και πραγματικά, η επισήμανση αυτή του Κυρίου μας δίνει το στίγμα του μεγαλείου του ανθρώπου που συνίσταται στην κατ’ εικόνα Θεού δημιουργία του. Αυτό θέλει να δείξει η προτροπή Του να βλέπουμε στο πρόσωπο του συνανθρώπου μας την παρουσία του Ιδίου. Έτσι η διδασκαλία της Εκκλησίας μας, που όπως γνωρίζουμε είναι το Σώμα του Χριστού, δεν κινείται σε έννοιες αφηρημένες και θεωρητικές, αλλά αποκτά πρακτικό νόημα και περιεχόμενο στην καθημερινή μας ζωή.

O Αββάς Ισαάκ ο Σύρος και η άσκηση στην ζωή μας.

Ρώτησαν κάποτε ένα γέροντα οι υποτακτικοί του: ''Γέροντα, τι πρέπει να μελετούν οι αρχάριοι στην πνευματική ζωή; Και εκείνος τους απάντησε: Διαβάζετε Αγία Γραφή, το Ψαλτήρι και Αββά Ισαάκ. Τον ρώτησαν πάλι: και όσοι έχουν προχωρήσει κάπως στα πνευματικά, τι πρέπει να διαβάζουν; Ο γέροντας τους είπε: Διαβάζετε Αββά Ισαάκ. Και όταν πάλι για Τρίτη φορά τον ρώτησαν: Γέροντα, και όσοι έχουν εμβαθύνει στα θεία νοήματα και έχουν φθάσει ψηλά στα πνευματικά πράγματα, τι πρέπει να διαβάζουν; Τότε, ο γέροντας τους απάντησε: Διαβάζετε Αββά Ισαάκ. Και επειδή οι υποτακτικοί απόρησαν διότι ο γέροντας για Τρίτη φορά τους συμβούλευσε να διαβάζουν Αββά Ισαάκ, ζήτησαν να τους το εξηγήσει. Και ο σοφός γέροντας τους απάντησε:"Μην απορείτε. Τα ασκητικά κείμενα του Αββά Ισαάκ είναι ωφέλιμα και για όσους κάνουν τα πρώτα τους βήματα στην πνευματική ζωή, και για αυτούς που έχουν ξεπεράσει το στάδιο των αρχαρίων, αλλά και για εκείνους που αγωνίζονται και έχουν προχωρήσει πολύ στα πνευματικά, πάλι Αββά Ισαάκ να διαβάζουν. Από όταν ξεκίνησα ως δόκιμος μοναχός μέχρι σήμερα, όλα αυτά τα χρόνια ποτέ το βιβλίο του Αββά Ισαάκ δεν έλειψε από το προσκεφάλι μου, αυτό ήταν το πνευματικό μου ανάγνωσμα στο μικρό κελλί μου. Για όσους επιδιώκουν την άσκηση και την αρετή, για όσους αγωνίζονται κατά των πειρασμών και των λογισμών, ο Αββάς Ισαάκ είναι ο καλύτερος οδηγός για τα πνευματικά''.

Το ορθόδοξο ασκητικό φρόνημα.

 

Ο αγώνας κατά των παθών διεξάγεται μέσα στο πλαίσιο της ασκήσεως, την οποία άσκηση ο στάρετς Σέργιος αντιλαμβάνεται κυρίως ως μια εσωτερική πειθαρχία εγκρατείας προς τους λογισμούς.

Σε ό,τι αφορά την άσκηση με τη στενή έννοια του όρου, που εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους όπως τη νηστεία, τις αγρυπνίες και την επίπονη εργασία, ο Γέροντας -που τρεφόταν ιδιαιτέρως λιτά, περιορίζοντας τον ύπνο του και υπομένοντας σιωπηλά μεγάλους κόπους- φρόντιζε να προφυλάγει τους μαθητές του από κάθε υπερβολή και κάθε φορμαλισμό.

Κατά τον Γέροντα, στην πνευματική ζωή καλύτερα είναι να προχωρούμε με σύνεση. «Ο άνθρωπος», λέει, «να μην κάνει άλματα». Η πρόοδος στην πνευματική ζωή να είναι σταδιακή.

Η Εκκλησία δεν προσφέρει μόνο παρηγοριά αλλά τον Χριστό.

Εάν κάποιος σε κατηγορήσει για κάτι που δεν έχεις διαπράξει να χαρείς. Να χαρείς διότι σου δίνεται η ευκαιρία να ταπεινωθείς.

Εάν κάποιος σε ελέγξει για κάτι που έκανες, να χαρείς.

Να χαρείς διότι σου δίνεται η ευκαιρία να συνέλθεις και να μετανοήσεις.

Χωρίς ταπείνωση και μετάνοια τίποτα δεν μπορεί να κατορθωθεί στην πνευματική μας εν Χριστώ προκοπή.

Όσο κι αν μιλούμε περί αγάπης, ως την μεγάλη αρετή, η αλήθεια είναι ότι δεν μπορούμε να την βάλουμε στην ζωή μας χωρίς φρόνημα ταπείνωσης και μετάνοιας.

Το «αγαπήσωμεν αλλήλους» που είπε ο Χριστός, προϋποθέτει πρώτον ότι ζούμε ταπεινά, έτοιμοι να σηκώσουμε τον σταυρό της αδικίας και της απαξίωσης και δεύτερον ότι έχουμε ζωντανή την μετάνοια στην ζωή μας, δηλαδή να είμαστε έτοιμοι να αναγνωρίσουμε τα λάθη μας και να προσπαθήσουμε να αλλάξουμε προς το καλύτερο και θεάρεστο.

Οι άνθρωποι μένουνε εύκολα σε μερικούς λόγους του Χριστού. Τους πιπιλίζουν χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι πίσω από αυτούς του λόγους του Χριστού υπάρχει μία μυστική εσωτερική προσπάθεια του ανθρώπου να καλλιεργήσει κι άλλες αρετές.

Ακόμα και η αγάπη ως αρετή, για να γίνει τέλεια και θεάρεστη χρειάζεται να είναι ποτισμένη με την διάκριση.

Κυριακή του Ασώτου: Η σκανδαλώδης ελευθερία του πατέρα.

Βρισκόμαστε αδελφοί μου ήδη στην δεύτερη Κυριακή του Τριωδίου. Θα λέγαμε στην προπαρασκευαστική περίοδο πριν εισέλθουμε στην Μεγάλη και Αγία Τεσσαρακοστή.

Βλέπεται πόσο σοφά η Εκκλησία, μας εισάγει σιγά σιγά στους πνευματικούς αγώνες και όχι απότομα και σκληρά; Και το κάνει αυτό γιατί; Γιατί η Εκκλησία έχει μια βαθειά ψυχολογική γνώση της ανθρώπινης φύσης. Ξέροντας την έλλειψη αυτοσυγκέντρωσης και την τρομακτική “κοσμικότητα” της ζωής μας, αναγνωρίζει την αδυναμία μας να αλλάξουμε αυτόματα, να πάμε ξαφνικά από μια πνευματική ή διανοητική κατάσταση σε μια άλλη. Έτσι, αρκετά πριν αρχίσει η ουσιαστική προσπάθεια , η Εκκλησία προκαλεί τη προσοχή μας στη σοβαρότητα της Μ.Σαρακοστής και μας καλεί να σκεφθούμε τη σημασία της.

Η Κυριακή του Ασώτου Υιού ή αλλιώς όπως σωστά λέγεται του σπλαχνικού και φιλάνθρωπου Πατέρα, η Εκκλησία θέλει να μας μιλήσει με αυτό το ευαγγελικό ανάγνωσμα για άλλη μία φορά για πολλά και καίρια ζητήματα για την πνευματική μας πρόοδο.

Ποιές είναι οι τρείς Κυριακές που αποτελούν τα προπύλαια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής;

Τρείς Κυριακές αποτελούν τα προπύλαια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής:

η Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου,

η Κυριακή του Ασώτου και

η Κυριακή της Απόκρεω.

Η τελευταία εβδομάς, που εισάγεται με την Κυριακή της Αποκρέω, είναι το προοίμιο της νηστείας της Τεσσαρακοστής, γιατί κατ΄ αυτήν απαγορεύεται, σύμφωνα με τις εκκλησιαστικές διατάξεις, η βρώσις του κρέατος. Είναι η Τυρινή εβδομάς ή εβδομάς της Τυροφάγου. Κατά την εβδομάδα αυτήν αρχίζει η ψαλμωδία των τριωδίων κανόνων.

Η τελευταία αυτή Κυριακή, η Κυριακή της Αποκρέω, είναι και παλαιοτέρα από τις προηγουμένες. Τις δύο άλλες τις προσέθεσαν αργότερα, την Κυριακή του Ασώτου κατά τον Ϛ’ αιώνα και την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου ένα περίπου αιώνα υστερώτερα. 

Ο σκοπός της προσθήκης είναι φανερός.Να δημιουργηθή δηλαδή μία περίοδος προπαρασκευής και προετοιμασίας για την Μεγάλη Τεσσαρακοστή, ένα είδος προπυλαίου στο όλο οικοδόμημα των κινητών εορτών. 

ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΣΤ΄ ΛΟΥΚΑ (ΤΟΥ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ): Η μετάνοια είναι ο δρόμος προς την σωτηρία.

Σήμερα, ευσεβείς Χριστιανοί, με την παραβολή του Τελώνου και του Φαρισαίου  αρχίζει το Τριώδιο. Η πνευματικώτατη αυτή περίοδος της Εκκλησιαστικής μας ζωής θεωρείται από πολλούς σάν ευκαιρία διασκεδάσεως και ψυχαγωγίας. Υπάρχουν όμως και εκείνοι, που θεωρούν το Τριώδιο ως στάδιο νέων πνευματικών αγώνων και ως αφετηρία του δρόμου που θα οδηγήσει στο Πάσχα. Και αυτή, η γνώμη των ταπεινών και πιστών παιδιών της Εκκλησίας, είναι η σωστή και ορθόδοξη θέση έναντι του Τριωδίου. Είναι τόσο πολλά τα  υψηλά διδάγματα ,που μας προσφέρονται, είναι τόσο παραστατικά τα γεγονότα που παρουσιάζονται,ώστε να συναρπάζεται το πνεύμα μας και να ανυψώνεται από τα εγκόσμια στα ουράνια,  από τις μικρότητες της καθημερινής ζωής στα μεγαλεία της αιωνιότητας. Γενικά όλο το περιεχόμενο του Τριωδίου, είναι περιεχόμενο μετανοίας και πνευματικής ανανεώσεως.

Οι δύο Κυριακές που έπονται μαζί με την σημερινή, δανείζουν τη θεματολογία τους στον υμνογράφο για να προξενήσει μέσα στην ψυχή τού καθενός μας αυτό το άγιο φιλότιμο τής μετανοίας, δηλαδή τής αναγνώρισης της αμαρτίας μέσα μας και της ανάγκης να αλλάξει η ζωή μας και να μεταμορφωθεί. Αυτή η αλλαγή αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την μετοχή μας στο αιώνιο Πάσχα.