Κυριακή Δ' Νηστειών: Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος (Άσκηση και Αγάπη).

Σήμερα Δ’ Κυριακή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και η Εκκλησία, μας προβάλει έναν άγιο, έναν ασκητή και μεγάλο συγγραφέα ασκητικών συγγραμμάτων.  Το Άγιο Ιωάννης τον Σιναϊτη ή αλλιώς άγιο Ιωάννης της Κλίμακος. Σιναϊτης διότι ασκήτευσε στο όρος Σινά, της Κλίμακος διότι έγραψε το εξαιρετικό ασκητικό βιβλίο Κλίμαξ που εκεί μέσα περιγράφει την κλίμακα των αρετών.

Ο άγιος Ιωάννης γεννήθηκε στην Παλαιστίνη γύρω στα 523. Μόνασε από νεαρή ηλικία (16 ετών). Παρακολούθησε ανώτερο κύκλο μορφώσεως. Στην ζωή της ερήμου Σινά αξιοποίησε την σοφία του και ανέβηκε σε υψηλές κορυφές αγιότητας. Είχε και το χάρισμα της θαυματουργίας. Σε μεγάλη ηλικία έγινε ηγούμενος της μονής του Σινά.

Ο άγιος Ιωάννης με την ζωή αλλά και το συγγραφικό του έργο αποδεικνύει περίτρανα ότι ο άνθρωπος εάν δεν βιάσει τον εαυτό του δεν μπορεί να προκόψει πνευματικά. Εάν δηλαδή ο άνθρωπος δεν ζορίσει τον εαυτό του, δεν παλέψει με τις κακές του συνήθειες και δεν προσπαθήσει να ξυπνήσει μέσα τους τις πνευματικές αρετές δεν πρόκειται να αποκτήσει κοινωνία μετα του Θεού.

Και πολλές φορές ακούτε από το στόμα των ιερέων να ομιλούν για πνευματική προκοπή, ή να προσπαθήσουμε να γίνουμε πνευματικοί άνθρωποι όμως θα έλεγε ότι αυτές τις έννοιες τις έχουμε παρεξηγημένες στο μυαλό μας. Τι θέλω να πω; Όταν οι πατέρες της Εκκλησίας ομιλούν για πνευματικότητα δεν ομιλούν περί ηθικής. Όταν ομιλούν για κοινωνία μετα του Θεού δεν ομιλούν μόνο για θεοπτίες ή οράματα, όχι. Η Εκκλησία αδελφοί μου μας προσφέρει πνευματικότητα, και όχι ηθική τελείωση. Το να είμαστε ηθικά καλοί αυτό μπορούμε και μόνοι μας να το πετύχουμε, όμως δεν είναι το ζητούμενο, δεν αρκεί η ηθική από μόνη της ώστε να ελκύσουμε την χάρη του Θεού. Η Εκκλησία λοιπόν μας προσφέρει πνευματικότητα. Τι είναι λοιπόν η πνευματικότητα; Μπορεί να μετρηθεί; Η πνευματικότητα είναι κατάστασης όπου ο άνθρωπος έχει υπερβεί τον εγωισμό, την φιλαυτία του, έχει υπερβεί τα του κόσμου και πλέον εν ταπεινώση και μετανοία ζει για τον Χριστό. Ο πνευματικός άνθρωπος δεν είναι κάποιος κουλτουριάρης καλλιτέχνης αλλά είναι μία ποιητική ψυχή που αφέθηκε στην Πρόνοια του Θεού. Ο πνευματικός άνθρωπος είναι αυτός που ζει ελεύθερος πέρα από τους τύπους και τον καθωσπρεπισμό του ηθικισμού. Είναι ο άνθρωπος που πέθανε πριν πεθάνει ώστε να μην πεθάνει όταν πεθάνει.

Η Εκκλησία λοιπόν διαλέγει την σημερινή ημέρα για να μας προβάλει έναν τέτοια άνθρωπο ο οποίος και με τη ζωή του αλλά και με το συγγραφικό τους έργο το βιβλίο «Κλίμαξ» μας δείχνει αυτόν τον δρόμο προς την δική μας τελείωση.

Έχουμε πει πολλές φορές ότι η άσκηση είναι απαραίτητη ένα βεβαίως επιθυμούμε να ζήσουμε πνευματικά και όχι ηθικά. Και άσκηση σημαίνει πρωτίστως συντριβεί του εγώ μας. Το πρώτο και βασικό σκαλοπάτι για την πνευματική μας ανάβαση είναι η ταπείνωσις χωρίς την οποία ότι και εάν κάνουμε θα πάει στράφει.

Από κει περά βέβαια ο άνθρωπος μπορεί να ασκηθεί κατά το μέτρο του δυνατού. Με νηστείες, με αγρυπνίες, με προσευχή, με σιωπή, με υπακοή όμως όλα αυτά που θα κάνουμε θα πρέπει να τα κάνουμε όχι ως αυτοσκοπό αλλά ως τα βοηθήματα που θα μας οδηγήσουν στην Αγάπη.

Λέγει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος για την αγάπη: Η αγάπη κυρίως είναι η απόρριψις κάθε εχθρικής και αντιθέτου σκέψεως, εφ΄ όσον «η αγάπη ού λογίζεται το κακόν». Εκείνος που αγαπά τον Κύριον, έχει προηγουμένως αγαπήσει τον αδελφό του. Το δεύτερο οπωσδήποτε είναι απόδειξις του πρώτου. Εκείνος που αγαπά τον πλησίον του, ποτέ δεν θα ανεχθή ανθρώπους πού καταλαλούν και κατακρίνουν άλλους. Θα φύγη δε μακρυά από αυτούς σαν από φωτιά. Εκείνος πού λέγει ότι αγαπά τον Κύριον και συγχρόνως οργίζεται κατά του αδελφού του, ομοιάζει με εκείνον πού τρέχει στον ύπνο του!

Η αγάπη είναι η στάσις και η εδραίωσις των Αγγέλων, η πρόοδος εις τους αιώνας όλων των εκλεκτών του Θεού.

Η αγάπη λοιπόν αδελφοί μου είναι το ζητούμενο για την ασκητική της Εκκλησίας μας. Δεν νοείται πνευματικότητα χωρίς αγάπη, δεν νοείται αγιότητα χωρίς αγάπη, δεν νοείται χριστιανισμός χωρίς αγάπη.

Με την άσκηση θα διαμορφώσουμε την ύπαρξή μας ώστε να φυτρώσει μέσα της η αγάπη, μία αγάπη όμως χωρίς εμπάθεια, χωρίς ιδιοτέλεια, μια αγάπη σταυρική, θυσιαστική όπως εκείνη του Θεανθρώπου Χριστού.

Ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος έζησε πολύ ασκητικά, έζησε πολύ σκληρά μέσα σε σπηλιές και οπές της γής, έζησε μεγάλο διάστημα χωρίς επαφή με ανθρώπους και θα περίμενε κανείς ότι ένας τέτοιος άνθρωπος θα γινόταν αγρίμι…και όμως έγινε ακριβώς το αντίθετο. Η ησυχία της ερήμου, η μοναξιά της σπηλιάς, η λιγοστή τροφή, η συνεχείς προσευχή, τα δάκρυα της κατανύξεως τον μεταμόρφωσαν σε επίγειο άγγελο. Όταν καμιά φορά τον έβλεπαν άλλοι ασκητές θαμπωνόντουσαν από το φως του προσώπου του. Όταν πήγαινε κάποιος να τον συμβουλευτεί έμενε έκπλητος από την καλοσύνη του, την ευγένεια και τους τρόπους του. Πως λοιπόν ένας ερημίτης δεν κατέληξε αγρίμμι αλλά έγινε ένσαρκος άγγελος; Πρωτίστως με την Χάρη του Θεού, με την άσκησή του, με την αγάπη που καλλιεργούσε μέσα του για όλους τους ανθρώπους αν και βρισκόταν μόνος του. Όταν νήστευε δεν νήστευε μόνο για τον εαυτό του αλλά για όλους, όταν δεν έπινε νερό για πολλές ημέρες δεν το έκανε μόνο για αυτόν αλλά το έκανε για όλους και πρόσφερε αυτή του την θυσία, αυτόν του τον αγώνα αντίδωρο προς τον Δωρεοδότη Χριστό. Όταν προσευχόταν και αγρυπνούσε το έκανε για όλους, έτσι λοιπόν βλέπουμε αδελφοί μου ότι όπως ακριβώς ο άγιο Ιωάννης ο Σιναϊτης έτσι και οι μοναχοί των ημερών μας οι οποίοι ζουν μακριά από την βοή και φασαρία των πόλεων προσεύχονται και αγωνίζονται εν Θεώ όχι μόνο για τους εαυτούς τους αλλά για όλους μας.

Είθε λοιπόν και εμείς να προσπαθούμε πάντοτε όχι μόνο την Μεγάλη Τεσσαρακοστή να ζούμε ασκητικά, πνευματικά καλλιεργώντας την αγάπη, διότι η μεγαλύτερη άσκηση τελικά είναι η άσκηση της αγάπης στο πρόσωπο του αδελφού μας.

Η αγάπη είναι το τέλος, η ατέλεστη τελείωσεις εν Χριστώ διότι όπως λέγει και ο απ. Παύλος: «Νυνί δε μένει τά τρία ταύτα∙ πίστις, ελπίς, αγάπη∙ μείζων δε πάντων η αγάπη».

αρχιμ.Παύλος Παπαδόπουλος