25η Μαρτίου 1821. Η ιστορική πραγματικότητα.

Γράφει ο Αλέξανδρος Τρομπούκης

Η 25η Μαρτίου 1821 είναι μια ημερομηνία σταθμός στην ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Οφείλουμε να στρέφουμε τη σκέψη μας στα γεγονότα της εποχής εκείνης, σήμερα που η τύρβη της ζωής και οι τριβές της καθημερινότητας, δυστυχώς πλήττουν βάναυσα την ιστορική μνήμη, την εθνική μας παράδοση και κληρονομιά.

Καθίσταται επιτακτικό να προβληθούν εκείνα τα ανεπανάληπτα μηνύματα λεβεντιάς, της αξιοπρέπειας και του πατριωτισμού. Έτσι θα φανεί αναγκαίο να  επισημάνω και τις αυξημένες ευθύνες μας, από τις λαμπρές υποθήκες των ενδόξων προγόνων μας και να αντλήσουμε διδάγματα. 

Έχουμε, σαν Έλληνες, την ιερή υποχρέωση να αποδώσουμε φόρο τιμής και ευγνωμοσύνης στους επώνυμους και ανώνυμους ήρωες του Εικοσιένα.

Προς το τέλος του 18ου αιώνα, εξετάζονταν τρεις ιστορικές προοπτικές, για τον τρόπο με τον οποίο η Ελλάδα θα αποκτούσε τη μέλλουσα λευτεριά της.

Η πρώτη βασιζόταν στην αντίληψη ότι ήταν δυνατόν, η οθωμανική αυτοκρατορία να αλωθεί βαθμιαία και ειρηνικά με την μεθοδική άνοδο των Ελλήνων στην οικονομία και στις επιστήμες αλλά και την επιδίωξη ανάληψης όλο και περισσοτέρων θέσεων στην κυβέρνηση και στη διοίκηση.

Η δεύτερη αφορούσε σε ανανέωση της παλιάς προσδοκίας για απελευθέρωση του Έθνους με πρωτοβουλία της Ρωσίας.

Η τρίτη προοπτική ήταν η ένοπλη επανάσταση.

Αποφασιστικό ρόλο στην επιλογή τελικά της τρίτης προοπτικής και στην προετοιμασία για την αποτελεσματική εξέγερση του ελληνικού Έθνους, έπαιξε και η δράση της Φιλικής Εταιρείας, η οποία υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής της ενόπλου επανάστασης.

Η έναρξη της Ελληνικής επανάστασης έγινε από τον γενόμενο αρχηγό της Φιλικής Εταιρείας, Αλέξανδρο Υψηλάντη στο Ιάσιο της Μολδαβίας, τότε κέντρο πολιτικής και πολιτιστικής δράσης των Ελλήνων, στις 24 Φεβρουαρίου 1821 με την κυκλοφορία της περίφημης προκήρυξης, που άρχιζε με την φράση ’’Η ώρα ήλθε ω άνδρες Έλληνες’’. Οι συνθήκες όπως είχαν διαμορφωθεί ήταν ευνοϊκές για την ευδοκίμηση της επανάστασης, οι σπουδαιότερες των οποίων ήταν:

• Η ύπαρξη συμπαγών ελληνικών πληθυσμών σε αναλογία κατά περιοχή τουλάχιστον 11 προς 1 σε σχέση με τους εγκατεστημένους Τούρκους.

• Η τεράστια εξάπλωση της Φιλικής Εταιρείας και κυρίως στην Πελοπόννησο με πολλά αφοσιωμένα και τολμηρά στελέχη.

• Η μειωμένη τότε τουρκική στρατιωτική δύναμη στην Πελοπόννησο διότι μεγάλο μέρος της και ο αρχηγός της βρισκόταν στην Ήπειρο για την καταπολέμηση του Αλή Πασά.

• Ο γεωγραφικός παράγοντας με την ορεινή διαμόρφωση του εδάφους, που άφηνε λίγες διαβάσεις, αλλά και η μεγάλη απόσταση, ιδίως της Πελοποννήσου, από τα κύρια οθωμανικά κέντρα και την πρωτεύουσα.

Ωστόσο εκτός από τα ευνοϊκά στοιχεία υπήρχαν και σοβαρές δυσκολίες όπως η απουσία του αρχηγού κατά την έναρξη της επανάστασης, ο δισταγμός πολλών προκρίτων της Πελοποννήσου και των νησιών του Αιγαίου να προσχωρήσουν σ’  αυτήν. Οι Έλληνες άρχισαν τον πόλεμο του 1821 ολιγάριθμοι και σχεδόν άοπλοι, χωρίς οργανωμένο και πειθαρχημένο στρατό. Ήταν υποχρεωμένοι να πολεμήσουν εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που διέθετε πολυάριθμο και άρτι εξοπλισμένο στρατό. Η ιδέα του χρέους όμως εμψύχωσε και δυνάμωσε τους Έλληνες, ώστε να υπερισχύσουν των Τούρκων όπως άλλοτε οι Μαραθωνομάχοι και οι Σαλαμινομάχοι εναντίον των Περσών.

Ο αγώνας του 1821 ήταν καθολικός. Δεν ήταν έργο των ολίγων μιας τάξης ή μιας κοινωνικής ομάδας. Ήταν έργο όλων των Ελλήνων και όλων των περιοχών, πλούσιων και φτωχών, μορφωμένων και αγράμματων. Ήταν αγώνας υπέρ βωμών και εστιών , ‘’για του Χριστού την πίστη την Αγία και της Πατρίδας την Ελευθερία’’. Ήταν αγώνας για το ποθούμενο.

Επιγραμματικά, τα εννέα χρόνια διάρκεια της ελληνικής Επανάστασης μπορούν να διακριθούν, σε τέσσερις περιόδους η κάθε μια με ιδιαίτερη φυσιογνωμία:

Η πρώτη (1821), είναι η περίοδος έναρξης και τοπικής επικράτησης της Επανάστασης.

Η δεύτερη (1822 μέχρι 1823), είναι η περίοδος σταθεροποίησης της Επανάστασης, με χαρακτηριστικό την απόκρουση σοβαρών προσπαθειών των Τούρκων για την καταστολή της.

Η τρίτη (1824 μέχρι 1827), είναι η περίοδος της κρίσιμης κάμψης του αγωνιστικού σθένους εναντίον του κατακτητή λόγω εσωτερικών διαμαχών και συντονισμένης πολεμικής δράσης Τούρκων και Αλβανών. Σε αυτή την περίοδο τοποθετείται και η εκδήλωση του θετικού ενδιαφέροντος  για την επανάσταση , της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας, με κορυφαίες εκδηλώσεις τη Συνθήκη του Λονδίνου (Ιούλιος 1827) και τη ναυμαχία του Ναυαρίνου.

Η τέταρτη, (1828 μέχρι τον Φεβρουάριο του 1830), είναι η περίοδος ανάκαμψης, ισχυροποίησης και τελικής επικράτησης της επανάστασης.

 Τελικά η εθνεγερσία των Ελλήνων του 1821 πέτυχε την Εθνική Παλιγγενεσία, την αναγέννηση της Ελλάδας. Με το πρωτόκολλο του Λονδίνου της 3ης Φεβρουαρίου 1830 η διεθνής κοινότητα αναγνώρισε την Ανεξαρτησία της Ελλάδας. Ένα χρόνο πριν, την 6η Ιανουαρίου 1829, κυβερνήτης του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους είχε αναλάβει ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο οποίος με τις συνεχείς και άοκνες προσπάθειές του συντέλεσε πάρα πολύ στη θεμελίωση του νέου Ελληνικού Κράτους.-

  Χρόνια πολλά και ευλογημένα σε όλους.