Κυριακή Α' Νηστειών: Η Ορθοδοξία δεν είναι θρησκεία αλλά ο χώρος της Αλήθειας και της Σωτηρίας.

Ἡ πρώτη Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν εἶναι ἀφιερωμένη στοὺς ἀγῶνες καὶ τὴν νίκη τῆς Ἐκκλησίας κατὰ τῆς εἰκονομαχίας. Θεσπιστηκε, γιὰ νὰ ἐνθυμούμαστε πὼς τὸ οἰκοδόμημα τῆς Ἐκκλησίας εἶναι θεμελιωμένο ἐπάνω στὴν πέτρα καὶ τὸν Ἀρχηγὸ τῆς πίστεως, τὸν Ἰησοῦ Χριστό, καὶ πὼς «πύλαι ᾅδου οὐ κατισχύσουσιν αὐτῆς».

Παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ ἀπεικόνιση τοῦ σαρκωμένου Θεοῦ τεκμηριώνεται ἐν τοῖς πράγμασιν καὶ ὅτι ἡ ἀπεικόνιση τῶν ἁγίων συνιστᾶ στὸν ὀρθόδοξο χῶρο ἀναγνώριση τῆς δυνατότητας τοῦ ἁγιασμοῦ, μὲ ἀποτέλεσμα οἱ ἱερὲς εἰκόνες νὰ ἀποτελοῦν ἔκφραση τοῦ ὀρθοδόξου δόγματος, ἐντούτοις ἡ σημερινὴ ἡμέρα εἶναι μία εὐκαιρία νὰ διατρανωθῇ ἡ συνέχεια τῆς πίστης τῶν Ἀποστόλων, Πατέρων, μαρτύρων, ὁμολογητῶν, ὁσίων καὶ λοιπῶν ἁγίων μας, σὲ σχέση μὲ τὶς ποικίλες αἱρέσεις ποὺ ταλαιπώρησαν τὸ ἐκκλησιαστικὸ σῶμα καὶ παρέσυραν πολλοὺς ἔξω ἀπὸ αὐτό, ἔξω ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία, τὴν Μία καὶ Ἁγία καὶ Καθολικὴ καὶ Ἀποστολική, δηλαδὴ τὴν ὀρθόδοξη.

Ὀφείλουμε, ἀδελφοί μου, νὰ κατανοήσουμε ὅτι αὐτὴ ἡ ὀρθόδοξη πίστη μᾶς φυλάσσει ἀπὸ τὴν πλάνη τῆς θρησκείας καὶ μᾶς σώζει ἀπὸ τὸν πνευματικὸ θάνατο καὶ πὼς ὀφείλουμε κι ἐμεῖς μὲ τὴ σειρά μας νὰ τὴν διαφυλάξουμε. Αὐτὴ μᾶς στηρίζει πρωτίστως, «αὕτη τὴν οἰκουμένην ἐστήριξεν», κι ἐμεῖς τὴν βοηθοῦμε νὰ στηρίξῃ τὶς ἐπερχόμενες γενεές, ὅταν ἀποκτοῦμε τὸ ἦθος τῶν ἁγίων καὶ τεκμηριώνουμε ἐν ἑαυτοῖς τὴν ὀρθὴ πίστη μέσα ἀπὸ τὴν ὀρθὴ πράξη.  

Ἡ Ὀρθοδοξία δὲν εἶναι μία θρησκεία· εἶναι ἡ ὁδὸς τῆς φανέρωσης τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ στὴν ἱστορία καὶ ἡ ἐπάνοδος τῆς ἀνθρωπότητος πρὸς Αὐτόν. Ὀρθοδοξία σημαίνει ἀκοκάλυψη Θεοῦ μέσα ἀπὸ τὴν ἀνθρώπινη φύση, ἀλλὰ καὶ θέωση τοῦ ἀνθρώπου μέσα ἀπὸ τὴν συναρμογή της μὲ τὴν θεία ζωή. Γι’ αὐτὸ καὶ ἡ Ὀρθοδοξία δὲν εἶναι ἁπλῶς μία προσπάθεια διάπλασης ἠθικῶν χαρακτήρων, οὔτε μυσταγωγία στὸν πνευματικὸ ἐσωτερισμό τύπου ἀνατολικῶν θρησκειῶν· δὲν εἶναι μόνον ἡ πνευματικὴ ἔκφραση τῆς ἰδιαιτερότητας τῆς βυζαντινῆς κουλτούρας σὲ ἕνα πολυσύνθετο κόσμο, οὔτε ἕνα θεσμικὸ στοιχεῖο πολιτισμοῦ τῆς Ἀνατολῆς· δὲν εἶναι μία ἰδέα, μία θεωρία, ἀλλὰ ζωντανό σῶμα, Σῶμα Χριστοῦ, δηλαδὴ ἡ Ἐκκλησία Του.

Ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι ὁ μοναδικὸς χῶρος τῆς ἀλήθειας καὶ σωτηρίας, γιατὶ ὁ Θεός της εἶναι ὁ μόνος ποὺ ὑπάρχει καὶ ὁ μόνος ποὺ σώζει. Ἐκτὸς Ὀρθοδοξίας, δηλαδὴ ἐκτὸς τῆς ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, τῆς Μίας, Ἁγίας, Καθολικῆς καὶ Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας, δὲν ὑπάρχει σωτηρία, γιατὶ ἕνας εἶναι ὁ Σωτήρ, ἕνα τὸ Σῶμα Του, μία ἡ ποίμνη Του. Αὐτὸ δὲν συνεπάγεται βεβαίως αὐτόματη σωτηρία γιὰ τοὺς ὀρθοδόξους· ὀρθόδοξος δὲν εἶναι αὐτὸς ποὺ βαπτίζεται ἢ ἔστω ἐφαρμόζει τυπικοὺς κανόνες ὀρθόδοξης πνευματικῆς ζωῆς, ἀλλὰ αὐτὸς ποὺ συνειδητὰ ἀκολουθεῖ τὸ παράδειγμα τῶν ὀρθοδόξων ἁγίων.

Τὰ τελευταῖα χρόνια ἡ Ὀρθοδοξία ἔρχεται σὲ στενότερη κοινωνικὴ ἐπαφὴ μὲ τὶς χριστιανικὲς αἱρέσεις, τὸν παπισμὸ καὶ τὰ παρακλάδια τοῦ προτεσταντισμοῦ, ἐπειδὴ ἔχει πλέον γίνει κατανοητὸ ὅτι ὁ διάλογος μπορεῖ νὰ ὀφελήσῃ τοὺς αἱρετικοὺς ἀδελφούς μας καὶ νὰ τοὺς βοηθήσῃ νὰ ἀναθεωρήσουν τὶς πλάνες τους. Ἀνέκαθεν ἡ Ὀρθοδοξία εὔχεται ὑπὲρ σωτηρίας τοῦ σύμπαντος κόσμου καὶ τῆς ἑνώσεως ὅλων τῶν ἀνθρώπων στὸ σώμα της, στὸ Σῶμα δηλαδὴ τοῦ Χριστοῦ. Βεβαίως ὁρισμένες φορὲς δίνονται δικαιώματα ἀπὸ ἀσεβεῖς κληρικοὺς καὶ λαϊκούς, ποὺ ἔχουν χαλαρὴ ἐκκλησιολογικὴ καὶ θεολογικὴ συνείδηση, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ κατηγορεῖται στὸ σύνολό της ἡ Ἑκκλησία ὅτι τάχα προδίδει τὴν πατροπαράδοτη πίστη. Χρειάζεται διάκριση, ὑπομονὴ καὶ καλὴ γνώση τῶν πατερικῶν κριτηρίων, γιὰ νὰ μπορέσουμε νὰ κρίνουμε ἐνέργειες καὶ ἀποφάσεις ἐκκλησιαστικές. Δὲν εἶναι λίγοι οἱ ἀνίδεοι, οἱ φανατισμένοι ποὺ ἐπιδεικνύουν ζῆλον οὐ κατὰ γνῶσιν καὶ ἐπίγνωσιν, ἐκεῖνοι ποὺ θέλουν ἀπὸ ἐγωϊσμό, αὐταρέσκεια καὶ ὑπερηφάνεια νὰ γίνουν ἐπώνυμοι τῶν ὁμολογητῶν, βλέποντας παντοῦ προδότες. Ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρὰ ὑπάρχουν καὶ ἐκεῖνοι ποὺ τὰ ἰσοπεδώνουν ὅλα, οἱ ἀμπελοφιλοσοφοῦντες καὶ ἀθεολόγητοι θεολόγοι καὶ καθητητές, ποὺ ἀποδεικνύονται ἀνοητότεροι ἀπὸ τοὺς ἀνίδεους καὶ φανατισμένους, αὐτοὶ ποὺ βάζουν τὴν Ὀρθοδοξία στὴν ἴδια πλευρὰ μὲ τὸν παπισμό, μὲ τὸν προτεσταντισμό, προδίδοντας ὡς νέοι Ἰοῦδες τὴν μία καὶ μοναδικὴ ἀλήθεια τῆς ἐν ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ σωτηρίας.

Σὲ ἕνα κόσμο ποὺ ὁδεύει πρὸς τὴν παγκοσμιοποίηση μὲ ὅ,τι φαινομενικὰ καλὸ ἢ τρομακτικὸ αὐτὸ συνεπάγεται, οἱ ὀρθόδοξοι χριστιανοὶ ἔχουμε μπροστά μας τὴ διαρκῆ πρόκληση νὰ ἀποδείξουμε τὴν ἀλήθεια καὶ τὴ δύναμη τῆς ὀρθοδόξου πίστεώς μας μέσα ἀπὸ τὴν ἀδυναμία μας νὰ ἀδιαφορήσουμε ὑπὲρ τῆς σωτηρίας τοῦ κόσμου, νὰ ἀποδείξουμε τὸ μεγαλεῖο της μέσα ἀπὸ τὴν οἰκειοποίηση τοῦ ταπεινοῦ ἁγιοπατερικοῦ φρονήματος, νὰ ἀποδείξουμε τὴν ἁγιότητά της μέσα ἀπὸ τὴν δική μας μετάνοια, πάντοτε κρατώντας ἀπαρέγκλιτα καὶ ἀδιαπραγμάτευτα τὰ πανάγια δόγματα καὶ τοὺς πανίερους κανόνες τῆς Ἐκκλησίας.

Ἡ Ὀρθοδοξία θὰ κυριαρχήσῃ παγκοσμίως ὄχι ὡς ἰδέα, ἀλλὰ ὡς ζωντανὴ μαρτυρία τῆς πίστεως ἐκείνων ποὺ συσταυρώνονται μὲ τὸν Χριστὸ καὶ θυσιάζονται ὅπως οἱ ἅγιοι μάρτυρες καὶ ὁμολογητές.

π. Στυλιανός Μακρής